Güneydoğu’nun Kavurucu Sıcaklarında Tarihin İzini Sürmek
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 45 dereceye ulaşan bunaltıcı hava sıcaklıklarına rağmen, tarihin derinliklerine ışık tutan arkeolojik kazılara ev sahipliği yapıyor. Arkeologlar, işçiler ve gönüllü öğrenciler, Diyarbakır’ın Kulp ilçesi ve Mardin’deki Dara Antik Kenti’nde, gün doğumundan batımına kadar süren yoğun bir mesaiyle geçmişin sırlarını aralıyor. Ekipler, zorlu koşullara karşı kurulan tentelerin gölgesinde verdikleri kısa molalarla çalışmalarını sürdürüyor.
Diyarbakır İnkaya’da Kilise Kalıntıları Gün Yüzüne Çıkarılıyor
Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı kırsal İnkaya Mahallesi‘nde, daha önceki yüzey araştırmalarında bulunan bir bronz haç, bölgedeki arkeolojik potansiyeli ortaya koydu. Bu keşfin ardından Diyarbakır Müze Müdürlüğü tarafından 2021 yılında başlatılan kazı çalışmaları, bu yıl 7 Temmuz’da yeniden başladı. Çalışmalar, İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Feray Korucu Yağız‘ın bilimsel danışmanlığında, 6 uzman, 22 işçi ve 3 gönüllüden oluşan bir ekiple yürütülüyor.
Kilise Planı ve Kuzey Suriye Mimarisiyle Benzerlikler
Dr. Öğr. Üyesi Yağız, bu yılki çalışmaların yoğunlukla kilise alanında sürdürüldüğünü ve yapının planına dair kesin sonuçlara ulaşmayı hedeflediklerini belirtti. Yağız, bulguları şu sözlerle açıkladı:
“Oldukça büyük bir mabet, dikdörtgen planlı, doğu-batı doğrultulu, bazilika planlı yapılmış bir kilise var karşımızda. Kilisenin özellikle apsis kısmında, doğu kısmında yer alan duvar örgüsü ve din adamları için ayrılan kısmının planlanan şekli, aslında kuzey Suriye kiliseleriyle benzer örnekler göstermekte.”
Yağız, kilisenin güney, batı ve kuzey taraflarında ortaya çıkarılan mezarların, yapının 13. yüzyıla kadar sürekli kullanıldığını gösterdiğini ekledi. Mezarların, Hristiyan ölü gömme geleneklerini yansıttığı ve bireylerin kişisel eşyalarıyla gömüldüğü tespit edildi.
“Her Buluntu Bizi Mutlu Ediyor”
Güneydoğu’daki kazıların yaz aylarında yapılmasının zorlayıcı olduğunu dile getiren Yağız, kavurucu sıcağa rağmen tarihin izini sürmekten vazgeçmediklerini vurguladı.
“Her buluntu biz arkeologlar ve sanat tarihçileri için çok kıymetli. Diyarbakır’da zorlayıcı hava koşulları devam ediyor. Kavurucu sıcağa rağmen yaptığımız bu görev, bulduğumuz her sonuç bizleri çok mutlu ediyor. Burada tarihin izini sürüyoruz. Çalışanları sıcaklığın etkisinden korumak için kazı yapılan alanda tente kurduk, molaları sıklaştırdık.”
Saha sorumlusu arkeolog Kemal Atak ise, “Bazen gölgede 40 derecenin üzerinde olan sıcaklıklar güneşte 50 dereceyi bulabiliyor fakat kazıda çıkan buluntular bizi mutlu ediyor, yorgunluğumuzu atıyor,” diyerek motivasyonlarını dile getirdi.
Mardin Dara Antik Kenti’nde 38 Yıllık Keşif Serüveni
Mardin’in merkez Artuklu ilçesindeki Dara Antik Kenti‘nde 38 yıldır devam eden kazılar, bu sezon da yeni bulgularla tarihe ışık tutuyor. Doğu Roma İmparatorluğu’nun Sasaniler’e karşı önemli bir sınır kalesi olan kentte bugüne dek çok sayıda yapı ve eser ortaya çıkarıldı. Bunlar arasında öne çıkanlar:
- Nekropol (toplu mezarlık)
- Kilise ve saray kalıntıları
- Agora (çarşı) ve zindan
- Tophane ve su bendi
- 10 binden fazla ok ucu, kandil, cam ve seramik eser
“Geleceğe Miras Projesi” ile Çalışmalar Hız Kazandı
Geçen yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi” kapsamına alınan Dara Antik Kenti’ndeki çalışmalar, 14 kişilik uzman bir ekiple yıl boyunca aralıksız sürüyor. Kazı sorumlusu arkeolog Dr. Devrim Hasan Menteşe, agora bölümünde devam eden çalışmalarda önemli keşifler yapıldığını belirtti. Bu yıl, 20’ye yakın dükkan ve atölyenin yanı sıra, Roma Dönemi’ne ait 1500 yıllık bir içme suyu sistemi ile damla ve dalga figürlü mozaik alanlar keşfedildi.
“Çok daha fazla yeni esere sahip olacağımızı düşünüyoruz. 50 dereceyi bulan sıcaklıkta kültür varlıklarımızı açığa çıkarttığımız için mutluyuz,” diyen Menteşe, hem soğuk hem de sıcak havada çalıştıklarını, yaz aylarında mesaiye sabah 06.00’da başladıklarını ifade etti.
Kazılarda 22 yıldır görev alan Murat Açıl ve 23 yıldır çalışan Yaşar Aba gibi tecrübeli isimler de, 45-50 dereceyi bulan sıcaklıklara rağmen Mardin’in ve ülkenin tarihine katkı sunmaktan gurur duyduklarını belirtti.