İsrail-İran Gerilimi Navlun Piyasasını Sarsıyor
Uluslararası navlun piyasası, Haziran 2025‘te İsrail ile İran arasında başlayan karşılıklı hava saldırıları ve misillemelerle birlikte ciddi bir dalgalanma sürecine girdi. Gemi sahipleri gelişmeleri izlemek için ‘bekle ve gör’ politikası izlerken, tanker rezervasyonlarında belirgin bir durgunluk yaşanıyor.
Tanker Navlun Oranları Zirvede
Yapılan analizlere göre, Asya’ya yönelik yakıt tankerleri 2025 yılının en yüksek navlun oranlarına ulaştı. Haziran ortasından itibaren Batı Asya-Asya rotalarındaki tanker kiralama ücretleri, İsrail-İran geriliminin tırmanmasıyla hızla yükseldi. Özellikle Basra Körfezi’nden Japonya’ya petrol taşıyan çok büyük ham petrol tankerlerinin navlun maliyeti, TD3 endeksi bazında yüzde 20’yi aşkın bir artış gösterdi.
Savaş Riski Sigorta Primlerini Artırdı
Deniz taşımacılığındaki en büyük endişelerden biri de gemi sigortalarındaki risk primi artışıdır. Basra Körfezi ve Hürmüz Boğazı’na sefer yapan tankerler için sigorta maliyetlerinde dramatik bir yükseliş söz konusu.
- Risk primi artışı: %100 – %400 seviyelerinde
- Navlun maliyetine ek yük: Gemi başına varil başına 3-8 dolar
- İhracatçı ülkelerde lojistik gider artışı öngörüsü: %15–%20
LNG Tankerlerinde Rekor Navlun
Konteyner navlunları bu dönemde hafif dalgalanmalar gösterse de, LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) tankerlerinde tarihi bir yükseliş yaşandı. Atlantik hattında günlük navlun ücreti 51.750 dolara, Pasifik hattında ise 36.750 dolara ulaşarak son sekiz ayın rekorunu kırdı.
Rotalar Değişiyor, Maliyetler Artıyor
Artan güvenlik endişeleri nedeniyle gemi operatörleri, Süveyş Kanalı rotası yerine Ümit Burnu’nu tercih etmeye başladı. Bu rota değişikliği, sefer sürelerini 7 ila 13 gün arasında uzatırken, her bir sefer için yaklaşık 1 milyon dolarlık ek maliyet yaratıyor.
Uzmanlar Değerlendiriyor: Küresel Lojistik Krizde
Gelişmeleri değerlendiren sektör uzmanları, piyasadaki belirsizliğe dikkat çekiyor.
Alışan Lojistik CEO’su Damla Alışan, “Körfez ve Hürmüz Boğazı çevresinde tırmanan gerilim, navlun piyasasında son yıllarda görmediğimiz bir belirsizlik oluşturdu. Sadece rotaların risk derecesi değil, aynı zamanda sigorta primleri, geçiş süreleri ve operasyonel maliyetlerdeki artış da sektördeki tüm oyuncuları yeni hesaplamalar yapmaya zorluyor.”
Krizin Türkiye’ye Etkileri
Damla Alışan, krizin Türkiye’yi de doğrudan etkilediğini vurguladı: “İthalat ve ihracatımızın önemli bir kısmı Akdeniz ve Süveyş hattı üzerinden gerçekleşiyor. Gemi arzının daraldığı, taşıma süresinin uzadığı ve sigorta maliyetlerinin hızla yükseldiği bu yeni dönemde, Türkiye çıkışlı yüklerin navlun bedellerinde ciddi artışlar görülmeye başlandı. Özellikle Asya ve Orta Doğu’ya yönelik taşımacılık faaliyetlerinde yüzde 15 ile 25 arasında değişen oranlarda fiyat yükselişleri şimdiden piyasalara yansımış durumda.”
Hürmüz Boğazı Tehdidi ve Gelecek Senaryoları
Uzmanlar, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma ihtimalinin küresel ekonomi için büyük bir risk taşıdığı uyarısında bulunuyor. Böyle bir senaryonun petrol fiyatlarını varil başına 100–150 dolar bandına taşıyabileceği ve tedarik zincirinde yeni şok dalgaları yaratabileceği belirtiliyor. Gemi sahipleri ise tankerlerini konteynerlerle birleştirerek konvoy sistemi gibi operasyonel önlemler alıyor.
UTİKAD Başkanı Bilgehan Engin ise Türk lojistik şirketlerinin jeopolitik risklere karşı yeni rotalar ve dijital altyapı stratejileriyle 2026 yılına hazırlandığını belirtti.
Ekonomik Sonuçlar ve Enflasyon Baskısı
Damla Alışan, ateşkes sağlansa bile risk algısının devam ettiğini ve bunun enflasyon dinamiklerini etkilediğini söyledi. Bilgehan Engin ise en çarpıcı sonucun enerji fiyatlarında görüldüğünü ekledi: “Enerji ithalatına büyük ölçüde bağımlı olan Türkiye ekonomisi, artan petrol ve doğalgaz fiyatları nedeniyle hem enflasyonla mücadelede zorlanıyor hem de cari açığın yeniden büyümesiyle karşı karşıya kalıyor. Bu durum, ulaşım, üretim ve tarım gibi enerji yoğun sektörleri doğrudan etkiliyor.”