Kavurucu Sıcaklar Altında Tarihe Işık Tutan Kazılar
Diyarbakır’ın Kulp ilçesine bağlı kırsal İnkaya Mahallesi ve Mardin’deki Dara Antik Kenti‘nde, arkeologlar, işçiler ve gönüllü öğrenciler, sıcaklığın 45 dereceyi aştığı zorlu koşullarda tarihin sırlarını aralamaya devam ediyor. Ekipler, gün doğumundan hava kararıncaya kadar süren yoğun mesailerinde, kurulan tentelerin gölgesinde mola vererek aşırı sıcaklarla mücadele ediyor.
İnkaya Mahallesi’ndeki Kilise Kazısı
İnkaya Mahallesi’nde yapılan yüzey araştırmaları sırasında bir bronz haç bulunmasının ardından, Diyarbakır Müze Müdürlüğü tarafından 2021 yılında kazı çalışmaları başlatıldı. Bu yıl 7 Temmuz‘da başlayan çalışmalara, İstanbul Medeniyet Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Feray Korucu Yağız‘ın bilimsel danışmanlığında 6 uzman, 22 işçi ve 3 gönüllüden oluşan bir ekip liderlik ediyor.
Kilisenin Mimari Sırları Ortaya Çıkıyor
Ekip, bu yılki çalışmalarını özellikle bölgedeki kilise alanında yoğunlaştırdı. Amaç, yapının planına dair kesin sonuçlara ulaşmak.
“Oldukça büyük bir mabet, dikdörtgen planlı, doğu-batı doğrultulu, bazilika planlı yapılmış bir kilise var karşımızda. Kilisenin özellikle apsis kısmında yer alan duvar örgüsü, yani din adamları için ayrılan kısmının planlanan şekli, aslında kuzey Suriye kiliseleriyle benzer örnekler göstermekte.”
Dr. Öğr. Üyesi Feray Korucu Yağız
Yağız, kilisenin güney, batı ve kuzey taraflarında ortaya çıkan mezarların, yapının 13. yüzyıla kadar sürekli kullanıldığının bir kanıtı olduğunu belirtti. Mezarlar, Hristiyan ölü gömme geleneklerini yansıtıyor ve bireylerin kişisel eşyalarıyla birlikte gömüldüğünü gösteriyor.
Zorlu Koşullara Rağmen Gelen Mutluluk
Güneydoğu’daki kavurucu sıcakların çalışmaları zorlaştırdığını belirten Yağız, buna rağmen tarihin izini sürmekten vazgeçmediklerini vurguladı.
“Her buluntu biz arkeologlar ve sanat tarihçileri için çok kıymetli. Kavurucu sıcağa rağmen yaptığımız bu görev, bulduğumuz her sonuç bizleri çok mutlu ediyor. Burada tarihin izini sürüyoruz.”
Dr. Öğr. Üyesi Feray Korucu Yağız
Saha sorumlusu arkeolog Kemal Atak ise, “Bazen gölgede 40 derecenin üzerinde olan sıcaklıklar güneşte 50 dereceyi bulabiliyor fakat kazıda çıkan buluntular bizi mutlu ediyor, yorgunluğumuzu atıyor,” dedi. İşçilerden Feyyaz Yıldız da sıcak havanın yorgunluğu artırdığını ve çok sıvı kaybettiklerini ekledi.
Dara Antik Kenti’nde Keşifler Sürüyor
Mardin’in Artuklu ilçesindeki Dara Antik Kenti‘nde 38 yıl önce başlayan kazılar bu sezon da devam ediyor. Bugüne kadar nekropol (toplu mezar), kilise, saray, agora (çarşı), zindan, tophane ve su bendi gibi önemli kalıntılar gün yüzüne çıkarıldı. Ayrıca 10 binden fazla ok ucu, kandil, cam, seramik eserler ve ziynet eşyaları bulundu.
Agora ve Yeni Mozaikler
Doğu Roma İmparatorluğu’nun Sasaniler’e karşı sınır kalesi olan kentteki agora kazılarında 20’ye yakın dükkan ve atölye ortaya çıkarıldı. Bu yıl ise Roma Dönemi’ne ait 1500 yıllık bir içme suyu sistemi ile konut olarak kullanıldığı düşünülen yapılarda damla ve dalga figürlü mozaikler keşfedildi.
“Geleceğe Miras Projesi” ile 12 Aylık Çalışma
Geçen yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi“ne dahil edilen Dara’da, 14 kişilik uzman bir ekiple çalışmalar 12 ay boyunca kesintisiz sürüyor. Kazı sorumlusu arkeolog Dr. Devrim Hasan Menteşe, hem çok soğuk hem de çok sıcak havada çalıştıklarını belirtti.
“Yaz aylarında çalışmalarımıza saat 06.00 gibi başlıyoruz. Şu anda agorada bulduğumuz dükkanların işlevlerinin tespitini sağlayacak eserlere ulaştık. 50 dereceyi bulan sıcaklıkta kültür varlıklarımızı açığa çıkarttığımız için mutluyuz.”
Dr. Devrim Hasan Menteşe
Kazılarda 22 yıldır görev alan Murat Açıl ve 23 yıldır çalışan Yaşar Aba gibi tecrübeli isimler de 45-50 dereceyi bulan sıcaklara rağmen Mardin’in ve ülkenin tarihine katkı sunmaktan gurur duyduklarını ifade ettiler.