Suriye’deki Çatışmaların Odağındaki Dürziler
Suriye’nin güneyinde, bir Dürzi tüccarın kaçırılmasıyla başlayan olaylar, 13 Temmuz Pazar gününden itibaren Dürzi ve Sünni Bedevi gruplar arasında şiddetli çatışmalara dönüştü. Bu gerilim, İsrail’in 15 Temmuz Salı günü bölgeye askeri müdahalede bulunduğunu duyurmasıyla uluslararası bir boyut kazandı. İsrail, müdahalenin amacının Dürzileri korumak ve Suveyda’da onlara saldıran hükümet yanlısı güçleri hedef almak olduğunu iddia etti. Resmi bir açıklama olmamakla birlikte, çatışmalarda en az 300 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
Dürziler Kimdir ve İnançları Nelerdir?
Dürziler, başta Suriye, Lübnan, İsrail ve İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri’nde yaşayan, Arapça konuşan bir azınlık topluluğudur. İnançları, 11. yüzyılda Kahire’deki Fatımi imamların felsefe ve tasavvuf öğretilerinden doğan bir mezhep olarak kabul edilir. Dürziler, ibadetlerini kendilerine özel mekanlarda, meclislerde ve büyük bir gizlilik içinde gerçekleştirirler. İçeriğini dışarıya açıklamadıkları ve ‘hikmet’ dolu olduğuna inandıkları Risaletu’l Hikme (Hikmet Mektupları) adında kutsal bir kitaba sahiptirler.
Dürzi Bayrağının Anlamı
Dürzi bayrağı, inançlarının temelini oluşturan evrensel ilkeleri temsil eden beş farklı renkten oluşur. Her renk, kutsal kitapları olan Hikmet Kitabı (Risal el-Hikme) içerisindeki bir öğretiyi simgeler. Bayrak, genellikle beş ayrı şerit veya üçgenler şeklinde tasvir edilir.
Dürzilerin Dünya ve Bölgedeki Nüfusu
Dünya genelindeki Dürzi nüfusunun kaynaklara göre 1 milyon ila 2 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bu nüfusun yaklaşık yarısı Suriye’de yaşamakta olup, ülke nüfusunun yaklaşık %3’ünü oluşturmaktadırlar. Ayrıca Lübnan, Ürdün ve Mısır gibi ülkelerde de önemli Dürzi toplulukları bulunmaktadır.
İsrail’deki Dürziler ve Askerlik Hizmeti
İsrail’deki Dürzi toplumu, üyelerinin İsrail ordusunda zorunlu askerlik hizmetine katılması nedeniyle devlete sadık bir topluluk olarak görülür. İsrail Merkez İstatistik Bürosu verilerine göre, İsrail ve işgal altındaki Golan Tepeleri’nde yaklaşık 152 bin Dürzi yaşamaktadır. Bu rakam, İsrail’in yaklaşık 9 milyonluk nüfusunun %1.7’sine ve Arap nüfusunun ise %8’ine denk gelmektedir.
Suriye İç Savaşında ve Sonrasında Dürzilerin Rolü
Yaklaşık 14 yıldır devam eden Suriye iç savaşında Dürziler, özellikle ülkenin güneyinde kendi milis güçlerini kurarak kendilerini korumaya çalıştılar. Beşar Esad rejiminin Aralık ayında ani bir şekilde devrilmesinin ardından, güneydeki Dürzi gruplar merkezi otoriteye karşı çıkarak Suriye ordusuna entegre olmayı reddetti ve yerel milislerine güvenmeye devam etti.
Esad Sonrası Dönem ve İsrail ile Temaslar
Esad’ın devrilmesiyle birlikte İsrail, kuzey sınırındaki Dürzi topluluğuyla doğrudan temas kurmaya başladı. Mayıs ayında yaşanan mezhepsel çatışmalar sırasında İsrail, Şam’daki başkanlık sarayı yakınına düzenlediği saldırının Dürzilere yönelik saldırılara karşı bir uyarı olduğunu açıkladı. Ancak Suriye ve Lübnan’daki bazı Dürzi liderler, İsrail’i bölgedeki yayılmacı hedefleri için mezhepsel gerilimi körüklemekle suçladı.
İsrail Neden Şimdi Müdahale Ediyor?
İsrail, özellikle işgal altındaki Golan Tepeleri’ne komşu olan kuzey sınırındaki güvenlik durumundan endişe duyduğunu ve bölgede silahsızlandırılmış bir tampon bölge oluşturmayı hedeflediğini belirtiyor. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, 16 Temmuz’da yaptığı bir sosyal medya paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
Şam’daki uyarılar sona erdi, şimdi acı darbeler gelecek.
Bu açıklama, Suriye devlet televizyonunun Şam’daki Savunma Bakanlığı binası karşısındaki stüdyosunun canlı yayın sırasında vurulduğu anlara denk geldi.