Mimar Sinan’ın Hayatı ve Yükselişi
Kaynaklara göre, Osmanlı mimarisinin zirvesi kabul edilen Mimar Sinan, 1490 yılında Kayseri’nin Ağırnas köyünde dünyaya geldi. Yavuz Sultan Selim döneminde devşirme olarak İstanbul’a getirilen Sinan, mimari dehasını ortaya koyacağı uzun bir yolculuğa ilk adımını attı.
Yavuz Sultan Selim‘in 1516’da başlayan Mısır seferine katılarak bölgedeki Selçuklu, Safevi ve antik dönem yapılarını inceleme fırsatı buldu. Bu deneyim, onun mimari-şehir ilişkisi ve kent planlaması konularında derin bir birikim kazanmasını sağladı.
Baş Mimarlığa Giden Yol
Kanuni Sultan Süleyman döneminde yeniçeri olan Sinan, 1521 Belgrad ve 1522 Rodos seferlerindeki başarılarıyla dikkat çekti. Irakeyn seferi sırasında 1534’te Lütfi Paşa’nın emriyle Tatvan’da Van Gölü kıyısında 3 kadırga inşa eden Sinan, idaresini de üstlendiği bu gemileri silahlarla donatarak Safevi birlikleri hakkında bilgi topladı.
Ancak onun asıl tutkusu mimarlıktı. Bu yoldaki en büyük adımı, Sadrazam Lütfi Paşa’nın görevlendirmesiyle 1538’deki Kara Boğdan seferi sırasında Prut Nehri üzerine sadece 13 günde inşa ettiği köprüyle attı. Bu olağanüstü başarısı, Kanuni’nin takdirini kazanarak baş mimarlık makamına getirilmesini sağladı.
Bir İmparatorluğa Damga Vuran 49 Yıl
Mimar Sinan, baş mimarlık görevini Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murat dönemlerinde tam 49 yıl boyunca sürdürdü. Bu süre zarfında imparatorluğun dört bir yanına yüzlerce eser kazandırdı.
Yaklaşık bir asırlık ömrünü sanata ve mimariye adayan Koca Sinan, 1588’de İstanbul’da vefat etti. Yukarıdan bakıldığında pergel görünümlü mütevazı türbesi, en büyük eserlerinden biri olan Süleymaniye Külliyesi‘nin hemen yanında yer almaktadır. Vakfiyesine göre, eşi Mihri Hatun olan Mimar Sinan’ın Neslihan ve Ümmühan adında iki kızı olmuş, oğlu Mehmed ise kendisi hayattayken şehit düşmüştür.
Yüzlerce Eserden Oluşan Muazzam Miras
Mimar Sinan, yaklaşık 50 yıllık baş mimarlık kariyerinde irili ufaklı 350’den fazla esere imza attı. Bu eserler arasında camiler, mescitler, medreseler, köprüler ve hamamlar gibi çok çeşitli yapılar bulunmaktadır. İşte o muazzam portföyün bir dökümü:
- 82 cami
- 52 mescit
- 55 medrese
- 7 darülkurra
- 20 türbe
- 17 imaret
- 3 darüşşifa
- 6 su yolu
- 10 köprü
- 20 kervansaray
- 36 saray
- 8 mahzen
- 48 hamam
Sadece Mimar Değil, Bir Mühendislik Dehası
İstanbul’un Su Sorununu Çözen Proje
Mimar Sinan’ın mühendislik dehasının en büyük kanıtlarından biri, Kırk Çeşme Su Tesisi‘dir. Bu tesisle İstanbul’a 55 kilometre uzaktan su getirerek 16. yüzyılda şehrin en büyük sorunlarından birini çözmüştür. Tesisin önemli parçaları olan Uzun Kemer, Kırık (Eğri) Kemer ve özellikle bir mühendislik abidesi olan Mağlova Kemeri, bugün hala ayaktadır.
Ayasofya’yı Ayakta Tutan Dokunuşlar
Sinan, sadece yeni yapılar inşa etmekle kalmadı, aynı zamanda mevcut tarihi eserlerin restorasyonunu da üstlendi. Ayasofya Camisi‘nin ayakta kalması için kritik çalışmalar yaptı. 1573’te caminin kubbesini onararak çevresine eklediği payandalar, yapının günümüze sağlam bir şekilde ulaşmasını sağladı. Ayrıca, Zeyrek Camii ile Rumeli Hisarı civarına yapılan ve tarihi dokuyu bozan yapıların yıkımını sağlayarak şehir estetiğine de önemli katkılarda bulundu.
Çıraklık, Kalfalık ve Ustalık Eserleri
Mimar Sinan, mimarlıkta kat ettiği aşamaları ve ulaştığı zirveyi üç büyük külliye ile tanımlamıştır. Bu eserler, onun mimari anlayışının evrimini gözler önüne serer.
- Çıraklık Eseri: 1548’de tamamladığı Şehzade Camisi.
- Kalfalık Eseri: 1557’de tamamladığı ve İstanbul’un siluetine damga vuran Süleymaniye Camisi.
- Ustalık Eseri: 1575’te ibadete açılan Edirne’deki Selimiye Camisi.
Mimar Sinan’ın İstanbul’daki Eserleri
Mimar Sinan, imparatorluğun başkenti İstanbul’u sayısız eserle zenginleştirerek şehrin siluetini belirlemiştir. İşte İstanbul’daki eserlerinden bazıları:
Camiler
- Ahi Çelebi Camii
- Cihangir Camii
- Çavuşbaşı Camii
- Defterdar Ebul Fazl Camii
- Draman Camii
- Emir Buhari Camii
- Atik Valide Camii
- Ferruh Kethuda Camii
- Gazi Ahmet Paşa Camii
- Kazasker Abdurrahman Çelebi Camii
- Hacı Evhad Camii
- Hadım İbrahim Paşa Camii
- Haseki Sultan Camii
- Hoca Hüsrev Ramazan Efendi Camii
- Hürrem Çavuş Camii
- Kapıağası Mahmud Ağa Camii
- Kasım Paşa Camii
- Kılıç Ali Paşa Camii
- Merkez Efendi Camii
- Mihrimah Sultan Camii (Edirnekapı)
- Mihrimah Sultan Camii (Üsküdar)
- Molla Çelebi Camii
- Muhiddin Çelebi Camii
- Nişancı Camii
- Odabaşı Camii
- Piyale Paşa Camii
- Rüstem Paşa Camii
- Sinan Paşa Camii
- Sokullu Mehmet Paşa Camii
- Süleymaniye Camii
- Şah Sultan Camii
- Şehzade Camii
- Şemsi Paşa Camii
- Turşucuzade Hüseyin Çelebi Camii
- Zal Mahmud Paşa Camii
Mescitler
- Abdi Subaşı Mescidi
- Arpacıbaşı (Hayrettin Çelebi) Mescidi
- Beyceğiz Mescidi
- Çilingirler (Ruznameci Abdi Çelebi) Mescidi
- Defterdar Mahmud Efendi Mescidi
- Duhanizade Mescidi
- Hacegizade Mescidi
- Hacı Hamza Mescidi
- Hacı Hasan Mescidi
- Hacı Paşa Mescidi
- İbrahim Paşa Zevcesi Mescidi
- İlyaszade Mescidi
- Kasap Hacı İvaz Mescidi
- Meşeli Mescid
- Münzevir Karcı Süleyman Subaşı Mescidi
- Pazarbaşı Mescidi
- Saray Ağası (Davut Ağa) Mescidi
- Sarraf (Savak) Mescidi
- Sırmakeş Mescidi
- Süleyman Subaşı (Kirazlı) Mescidi
- Şeyh Ferhat Mescidi
- Üçbaş Mescidi
Mektep ve Medreseler
- Abdüsselam Medresesi
- Atik Valide Medresesi
- Hacegizade Medresesi
- Hacı Evhad Mektebi
- Hafız Mustafa Çelebi Mektebi (Taş Mektep)
- Haseki Hürrem Sultan Medresesi
- İbrahim Paşa Medresesi
- Kapıağası Cafer Ağa (Soğuk Kuyu) Medresesi
- Kapıağası Mahmud Ağa Mektebi
- Kılıç Ali Paşa Medresesi
- Mihrimah Medresesi (Üsküdar)
- Mihrimah Mektebi (Üsküdar)
- Mihrimah Medresesi (Edirnekapı)
- Nişancı Mehmed Bey Medresesi
- Sokullu Mehmed Paşa Medresesi
- Süleymaniye Medresesi
- Şehzade Medresesi
- Şehzade Mektebi
Türbeler
- Ayas Paşa Türbesi
- Barbaros Hayreddin Paşa Türbesi
- Büyük Piyale Kasım Paşa Türbesi
- Gazi Ahmed Paşa Türbesi
- Hacı Paşa Türbesi
- Haseki Hürrem Sultan Türbesi
- Kanuni Sultan Süleyman Türbesi
- Kılıç Ali Paşa Türbesi
- Merkez Efendi Türbesi
- Rüstem Paşa Türbesi
- Siyavuş Paşa Türbesi
- Sokullu Mehmet Paşa Türbesi
- Sultan Selim Türbesi
- Şehzadeler Türbesi
- Zal Mahmut Paşa Türbesi
Darülkurra, Kitaplıklar ve Hamamlar
- Hüsrev Kethüda Darülkurrası
- Merkez Efendi Kitaplığı
- Müfdi Sadi Çelebi Darülkurrası
- Sokullu Mehmed Paşa Kitaplığı
- Ağa Hamamı
- Ayakapı Hamamı
- Fındıklı Hamamları
- Hacı Evhad Hamamı
- Haseki Hürrem Sultan Hamamı
- Hüsrev Kethüda Hamamı
- Kılıç Ali Paşa Hamamı
- Lütfü Paşa Hamamı
- Merkez Efendi Hamamı
- Mihrimah Hamamı
- Valide Sultan Hamamı
- Yakup Ağa Hamamı
- Yeşil Direk Hamamı