Suriye’de İsrail Saldırıları ve Artan Gerilim
Çarşamba günü İsrail, Şam’a yönelik gerçekleştirdiği güçlü hava saldırılarıyla savunma bakanlığının bir bölümünü imha etti ve cumhurbaşkanlığı sarayı yakınlarını hedef aldı. İsrail, bu saldırıların Suriye’deki Dürzi azınlığı koruma amacı taşıdığını öne sürdü. Bu esnada, Dürzi nüfusun yoğun olarak yaşadığı Süveyda vilayetinde mezhep çatışmaları dördüncü gününe girmişti.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, İsrail güçlerinin “Dürzi kardeşlerimizi kurtarmak ve rejimin çetelerini ortadan kaldırmak için çalıştığını” iddia etti. Suriye Dışişleri Bakanlığı ise İsrail’i “haince bir saldırı” gerçekleştirmekle suçladı. Saldırılar sonucunda sivil ve asker olmak üzere 300’den fazla kişinin hayatını kaybettiği rapor edildi.
ABD’nin Tutumu ve Ateşkes Anlaşması
Suriye’nin devlet haber ajansı SANA, Suriye ordusunun Süveyda’dan çekilmeye başladığını duyurdu. Habere göre, ordu yasa dışı grupları “takip operasyonunu tamamlamasının” ardından, Suriye hükümeti ile Süveyda’daki dini liderler arasında varılan bir anlaşma gereği kentten ayrıldı. İsrail ordusu ise, Esad’ın devrilmesinden sonra Süveyda’ya konuşlanan Suriye güvenlik güçlerini Pazartesi gününden itibaren hedef alıyordu.
Uluslararası Tepkiler
Dönemin ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in saldırıları ve ülkedeki istikrarsızlık hakkında yorum yapmaktan kaçınarak gazetecileri Dışişleri Bakanı Marco Rubio’ya yönlendirdi. Rubio ise ülkenin güneyindeki şiddetten “çok endişeli” olduğunu belirterek, olayların saatler içinde sona ereceğine inandığını ifade etti. Rubio’nun açıklaması şöyleydi:
“Bu rahatsız edici ve dehşet verici durumu bu gece sona erdirecek somut adımlar üzerinde anlaşmaya vardık.”
Ancak İsrail tarafından ateşkes girişimine dair resmi bir açıklama gelmedi.
Ateşkesin Maddeleri ve Dürzi Liderlerin Görüşleri
Al Arabiya’ya konuşan Suriye’nin önde gelen Dürzi ruhani liderlerinden Şeyh Yusuf Cerbu, yabancı koruma çağrılarına karşı çıkarak, “Suriye devletinden umudumuzu kesmeyeceğiz” dedi. Lübnan’daki Dürzi topluluğunun ruhani lideri Şeyh Akl Sami Ebu el-Mona da Şam ile Süveyda arasında varılan anlaşmayı “olumlu” bulduğunu ve silahların sadece devletin elinde olması gerektiğini vurguladı.
Devlet televizyonunda bir video ile anlaşmanın 10 maddesini okuyan Cerbu’nun aktardığı maddelerden bazıları şunlardır:
- Süveyda vilayetinin tamamen Suriye devletine entegre edilmesi.
- Tutukluların serbest bırakılması.
- Kayıpların akıbetinin araştırılması.
- Sivillere ya da mülklerine zarar verilmemesi.
Daha önce Dürzi bölgeleri, azınlık topluluğuna mensup savaşçılarca kontrol ediliyordu. Bazı Dürzi savaşçılar, Beşar Esad‘ın devrilmesinin ardından yeni güvenlik güçlerine entegre olmaya hazır olduklarını belirtmişti.
Suriye Yönetiminden Açıklamalar
Suriye geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, Perşembe günü yaptığı açıklamada Dürzilerin korunmasının bir öncelik olduğunu belirtti.
“Dürzi halkına karşı suç işleyenlerin hesap vereceği sözünü veriyoruz. Sizi dış bir tarafın ellerine sürüklemeye yönelik her girişimi reddediyoruz. Biz savaş korkusu taşıyanlardan değiliz. Ancak Suriye halkının çıkarlarını kaosun ve yıkımın önüne koyduk.”
Analiz: İsrail ve ABD Politikaları Neden Ayrışıyor?
Middle East Eye (MEE), “İsrail, Trump’ın Suriye vizyonunu yırtıp atmak istiyor” başlıklı analizinde, “İsrail ve ABD, Suriye konusunda görünüşe göre farklı yollarda ilerliyor” yorumunu yaptı. Analizde, saldırıların Başkan Ahmed Şara hükümetine karşı İsrail’in önemli bir tırmanışı olduğu ve bunun Şara’nın ABD ile ısınan ilişkilerine rağmen gerçekleştiği vurgulandı.
Uluslararası Kriz Grubu kıdemli danışmanlarından Dareen Khalifa, Middle East Eye’a yaptığı açıklamada, “İsrail ve ABD kesinlikle aynı noktada değil” dedi.
İsrail’in güney Suriye’deki Dürzi topluluğunu koruyan bir güç olarak öne çıkma hamlesi, Trump yönetiminin vizyonuyla çelişiyor. ABD yönetimi, Suriye’deki askeri varlığını azaltmayı ve ülkenin Türkiye, Katar ve Suudi Arabistan gibi müttefiklerin desteklediği tek bir merkezi güç etrafında birleşmesini hedefliyordu.
Farklı Öncelikler ve Vizyonlar
Önde gelen Suriyeli Dürzi şeyhi Hikmet Selman el-Hacri uluslararası destek çağrısı yaparken, diğer Dürzi liderler İsrail’in müdahalesini reddetti. Bu durum, topluluk içindeki farklı görüşleri de ortaya koydu.
Eski İsrailli diplomat Alon Pinkas ise MEE’ye, “Netanyahu’nun zihninde, Suriye devletini zayıflatmak, herhangi bir normalleşmeden çok daha önemli” dedi.
ABD’nin Ankara büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack ise geçen hafta, “Bizim açımızdan ne ayrı bir Alevi devleti ne de ayrı bir Dürzi devleti olacak. Suriye diye bir şey var” diyerek ABD’nin bütüncül Suriye politikasını netleştirmişti.
