Suriye’de Dürzi-Bedevi Çatışmaları ve İsrail Müdahalesi
Suriye’nin güneyinde, 13 Temmuz Pazar günü Dürzi bir tüccarın kaçırılmasıyla başlayan olaylar, Dürzi ve Sünni Bedevi gruplar arasında günlerce süren şiddetli çatışmaları ateşledi. Bu gerilimin ortasında, 15 Temmuz Salı günü İsrail, Dürzileri koruma ve hükümet yanlısı güçleri hedef alma iddiasıyla askeri bir müdahalede bulunduğunu açıkladı. Çatışmalarda resmi bir rakam olmamakla birlikte en az 300 kişinin hayatını kaybettiği belirtiliyor.
Dürziler Kimdir?
Dürziler, başta Suriye, Lübnan, İsrail ve İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri‘nde yaşayan, Arapça konuşan bir azınlık topluluğudur. Kökenleri, 11. yüzyılda Kahire’deki Fatımi imamların felsefi ve tasavvufi öğretilerine dayanan bir mezhep olarak kabul edilir.
Dürzilik İnancı ve İbadet Şekilleri
Dürziler, ibadetlerini kendilerine özel mekanlarda, meclisler halinde ve büyük bir gizlilik içinde gerçekleştirirler. İnançlarının temelini oluşturan ve içeriğini dışarıya açıklamadıkları, “Risaletu’l Hikme” (Hikmet Risaleleri) adında kutsal bir kitaba sahip oldukları bilinmektedir.
Dürzi Bayrağının Anlamı
Dürzi bayrağı, inançlarındaki beş evrensel ilkeyi temsil eden beş farklı renkten oluşur. Bu renkler, kutsal kitapları olan Hikmet Kitabı (Risal el-Hikme) içindeki öğretileri simgeler. Bayrak, genellikle beş ayrı şerit veya üçgenler şeklinde tasvir edilir.
Dünya ve Suriye’deki Dürzi Nüfusu
Dünya genelindeki Dürzi nüfusunun kaynaklara göre 1 milyon ile 2 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bu nüfusun yaklaşık yarısı Suriye’de yaşamakta olup, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 3’ünü oluşturmaktadırlar. Ayrıca Lübnan, Ürdün ve Mısır’da da önemli Dürzi toplulukları bulunmaktadır.
Bölgedeki Dürzi Varlığı ve Siyasi Konumları
Suriye’deki Dürziler, tarihsel olarak hassas bir siyasi denge içinde varlıklarını sürdürmüşlerdir. Yaklaşık 14 yıldır devam eden Suriye iç savaşında Dürziler güneyde kendi “milis güçlerini” oluşturdular.
İsrail’deki Dürzi Topluluğu
İsrail’deki Dürzi topluluğu, üyelerinin zorunlu askerlik hizmetine katılması nedeniyle genellikle devlete sadık bir azınlık olarak görülür. İsrail Merkez İstatistik Bürosu’na göre, İsrail ve işgal altındaki Golan Tepeleri’nde yaklaşık 152 bin Dürzi yaşamaktadır. Bu rakam, İsrail’in yaklaşık 9 milyonluk nüfusunun yüzde 1.7’sini ve Arap nüfusunun yüzde 8’ini temsil eder.
Esad Sonrası Dönem ve Yeni Dengeler
Beşşar Esad’ın Aralık ayında devrilmesinin ardından Suriye’nin güneyindeki Dürziler, merkezi otoriteye karşı çıkarak Suriye ordusuna entegre olmayı reddetmiş ve yerel milislerine güvenmeye devam etmiştir. Bu süreçte İsrail, kuzey sınırındaki Dürzi topluluğuyla temas kurmaya başlamıştır. Mayıs ayındaki mezhepsel çatışmalar sırasında İsrail, Şam’daki başkanlık sarayı yakınlarına saldırı düzenleyerek bunun Dürzilere yönelik saldırılara karşı bir uyarı olduğunu açıkladı. Ancak Suriye ve Lübnan’daki bazı Dürzi figürler, İsrail’i mezhepsel ayrışmaları körükleyerek bölgedeki yayılmacı emellerini ilerletmeye çalışmakla suçladı.
İsrail Neden Şimdi Saldırıyor?
İsrail, özellikle işgal altındaki Golan Tepeleri’ne yakın kuzey sınırında güvenlikten endişe ettiğini öne sürüyor ve bölgede bir silahsızlandırılmış tampon bölge kurmak istiyor. İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, 16 Temmuz’da İsrail’in Şam’a yönelik saldırılarından kısa süre sonra sosyal medyada şu açıklamayı yaptı:
Şam’daki uyarılar sona erdi, şimdi acı darbeler gelecek.
Suriye TV’nin başkent Şam’daki Savunma Bakanlığı binasının karşısındaki stüdyosundan yaptığı canlı yayın sırasında, binanın vurulması ve sunucunun yayını terk ederek kaçması ekranlara yansıdı.
