TBMM’de Enerji ve Madencilik Yasası İçin İlk Adım Atıldı
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda, enerji ve maden sektörlerini yeniden şekillendiren önemli bir kanun teklifinin ilk dört maddesi kabul edildi. Bu düzenlemeler, çevresel etki değerlendirmesi süreçlerinden maden ruhsat bedellerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor.
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Süreçlerinde Önemli Değişiklik
Kabul edilen maddelerle Çevre Kanunu’nda kritik bir değişikliğe gidildi. Mevcut kanundan “veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” ifadesi çıkarıldı. Bu değişiklikle birlikte, projeler için “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” alınması zorunlu hale getiriliyor. Bu karar olmaksızın projelerle ilgili onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı verilemeyecek, yatırıma başlanamayacak ve ihale yapılamayacak. Ancak bu durum, söz konusu süreçlere başvuru yapılmasını engellemeyecek. Düzenlemenin temel amacı, “ÇED Gerekli Değildir Kararı” ifadesinin neden olduğu kavram karmaşasını ortadan kaldırmaktır.
Maden Kanunu’nda Yeni Tanımlar ve Ruhsat Bedeli Düzenlemesi
Maden Kanunu’ndaki bazı tanımlar güncellenerek, ruhsat bedeli tanımından “çevre ile uyum teminatı” çıkarılıp, “rehabilitasyon bedeli” ayrı bir kalem olarak düzenleniyor.
Yeniden Belirlenen Ruhsat Bedeli Tanımı
“Taban bedelinin, ruhsatın yürürlükte kaldığı takvim yılı sayısı, maden grubu, cinsi ve alan büyüklüklerine göre belirlenen katsayılarla çarpılarak, ilgili tablolarda gösterildiği şekilde hesaplanarak her yıl ocak ayının sonuna kadar; arama ruhsatlarında tamamı Genel Müdürlüğün bütçesine ve işletme ruhsatlarında ise yüzde 30’u Genel Müdürlüğün bütçesine, yüzde 70’i ise genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Genel Müdürlüğün muhasebe birimi hesabına yatırılması gereken tutar.”
Ayrıca kanuna yeni tanımlar eklenmiştir:
- Kurul
- Rehabilitasyon
- Rehabilitasyon bedeli hesabı
- Tahsil dairesi
Madencilik Faaliyetlerinde İzin Süreçleri Yeniden Yapılandırıldı
Madencilik faaliyetlerine ilişkin izin süreçleri de değişikliğe uğradı. Özel çevre koruma bölgeleri, milli parklar, sulak alanlar, ormanlar gibi hassas alanların koordinatları ilgili kurumlar tarafından Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne (MAPEG) bildirilecek. Ormanlar hariç bu alanlarda ruhsat düzenlenmeden önce MAPEG, ilgili kurumdan proje hakkında görüş alacak. Kurumların 3 ay içinde cevap vermesi gerekecek. Cevap verilmemesi halinde bir ay ek süre tanınacak ve bu sürenin sonunda da karar bildirilmezse izin verilmiş sayılacak.
Devlet Ormanlarında Madencilik İzinleri
Devlet ormanları içinde maden arama ve işletme faaliyetleri ile zorunlu altyapı tesisleri için MAPEG’in talebi üzerine Orman Kanunu hükümleri çerçevesinde 3 ay içinde 24 ay süreyle bedelsiz izin verilecek. Bu süre, talep edilmesi halinde 12 ay daha uzatılabilecek. Mevcut izinler, düzenlemenin yürürlüğe girmesinden sonra 6 ay içinde MAPEG’e devredilecek.
Ruhsat Sonrası Değişiklikler ve Kurum Görüşleri
Bir alan, ruhsat düzenlendikten sonra izne tabi hale gelse bile madencilik faaliyetleri devam edebilecek. Ancak, ruhsat sahasında bir kültür varlığı tespit edilirse, faaliyetin devamı için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın uygun görüşü aranacak. ÇED işlemleri Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek ve ilgili kurumlar görüşlerini en geç 3 ay içinde bildirecek. Bu süre içinde görüş bildirmeyen kurumun görüşü olumlu kabul edilecek.
Stratejik ve Kritik Madenler Yeniden Tanımlandı
Kanun teklifi, “Stratejik veya kritik madenler” tanımını da yeniden düzenliyor.
- Kritik Madenler: Arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı durumunda ciddi ekonomik sorunlara yol açabilecek, sanayinin temel girdilerinden olan madenler.
- Stratejik Madenler: Ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip, arzı kısıtlanabilecek madenler.
Bu madenlerin tespiti; Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığı gibi kurumların görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılacak. Bu tür madenler için acele kamulaştırma yapılabilecek ve Cumhurbaşkanı kararıyla belirli bir oranda stoklanması istenebilecek.