Bütçe Rakamları İlk Yarı İçin Alarm Veriyor: Dev Açık ve Olası Tedbirler
Türkiye’nin merkezi yönetim bütçesinin Ocak-Haziran 2024 dönemine ait verileri, yılın ikinci yarısında mali disiplini sağlamak amacıyla yeni ve sıkı tedbirlerin kaçınılmaz olabileceğini gösteriyor. Açıklanan rakamlara göre, yılın ilk altı ayında bütçe giderleri 6,6 trilyon TL‘ye ulaşırken, bütçe gelirleri 5,6 trilyon TL‘de kaldı. Bu durum, ilk yarıyıl sonunda 980 milyar TL‘lik önemli bir bütçe açığına işaret ediyor.
Faiz Giderleri Rekor Kırarak Bütçeyi Zorluyor
Ekonomim yazarı Dr. Burcu Aydın’ın analizine göre, bütçe performansındaki en endişe verici kalem faiz giderleri oldu. Yılın tamamı için hedeflenen bütçe giderlerinin yüzde 45’i ilk yarıda harcanırken, faiz giderlerinde bu oran yüzde 57‘ye ulaştı. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla iki katına çıkarak 1,1 trilyon TL‘ye yükselen faiz harcamaları, yıl sonu için öngörülen 1,9 trilyon TL’lik ödeneğin aşılma ihtimalini güçlendiriyor.
Diğer Harcamalarda Kontrollü Seyir
Faiz dışı giderler tarafında ise daha kontrollü bir artış gözlemlendi. Cari harcamalar geçen yıla göre yüzde 37, personel ve sosyal güvenlik giderleri ise yüzde 36 oranında arttı. En belirgin artış, deprem bölgesine yönelik harcamaların etkisiyle sermaye giderleri ve transferlerinde yaşandı; bu kalemdeki artış oranı yüzde 53 oldu.
Vergi Gelirlerindeki Dengesizlik Yeni Düzenlemelerin Sinyalini Veriyor
Vergi gelirlerinin yapısı, ekonomi yönetiminin atabileceği yeni adımlar hakkında ipuçları barındırıyor. Gelir vergisi tahsilatı ilk altı ayda ikiye katlanarak 1,1 trilyon TL‘ye ulaştı. Ancak, kurumlar vergisindeki artışın sadece yüzde 16‘da kalması dikkat çekti. Uzmanlar, bu durumu ekonomik yavaşlama ve enflasyon muhasebesi uygulamalarının bir sonucu olarak değerlendiriyor.
Dolaylı Vergiler Enflasyon Karşısında Eridi
Tüketimden alınan dolaylı vergilerde de tablo parlak değil. İthalattan ve dahilden alınan KDV gelirleri toplamda 1,6 trilyon TL’ye ulaşsa da yüzde 37’lik artış, yüksek enflasyon karşısında reel bir büyüme olmadığını gösteriyor. Benzer şekilde, ÖTV gelirleri de yüzde 38’lik bir artışla sınırlı kaldı.
Yeni Bütçe Önlemleri Masada: Vergilerde Artış Kapıda mı?
Ekonomideki yavaşlamanın özellikle tüketim vergileri üzerindeki baskıyı artırması beklenirken, yüksek faiz giderleriyle birleşen bu durum bütçe açığını daha da derinleştirebilir. Bu gelişmeler ışığında, ekonomi yönetiminin yeni bütçe önlemleri üzerinde çalışması muhtemel görünüyor.
Gündeme gelebilecek olası düzenlemeler arasında özellikle KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergiler, stopaj oranları ve finans sektörüne yönelik yeni vergi ayarlamaları bulunuyor.
Haziran ayına özel olarak bakıldığında ise bütçe açığının 330 milyar TL olarak gerçekleştiği görülüyor.