Disney’den Telif Hakkı İhlali Nedeniyle Hukuki Hamle
Walt Disney Co., ikonik karakteri Mickey Mouse’un izinsiz kullanıldığı süs eşyalarını sattığı gerekçesiyle Hong Kong merkezli bir mücevher firmasına karşı yasal süreç başlattı. Eğlence ve medya devi, Sateur markası altında faaliyet gösteren Red Earth Group‘a karşı Los Angeles federal mahkemesinde dava açtığını duyurdu.
Davanın Odağındaki “Mickey 1928 Koleksiyonu”
Disney, Sateur tarafından satışa sunulan “Mickey 1928 Koleksiyonu” içindeki yüzük, kolye ve küpelerin, şirketin ticari marka haklarını açıkça ihlal ettiğini savunuyor. İddialara göre, Hong Konglu şirket, bu ürünlerin resmi Disney lisanslı ürünler olduğu yönünde müşterileri kasıtlı olarak yanıltmaya çalıştı.
Disney’in dava dosyasında, Red Earth’ün “Mickey 1928 Koleksiyonu” ile tüketicilerin zihnini bilinçli olarak bulandırmayı hedeflediği ve en azından Disney ile bir iş birliği veya ortaklık izlenimi yarattığı belirtiliyor. Şirketin, Mickey Mouse markasının tanınırlığından ve tüketicilerin bu ikonik karaktere olan sevgisinden haksız kazanç elde etme amacı güttüğü de iddialar arasında yer alıyor.
Dava kapsamında Disney, Red Earth’ün ticari markalarını kullanarak ticaret yapmasının engellenmesi için bir tedbir kararı ve henüz miktarı belirlenmemiş maddi tazminat talep ediyor.
Kamu Malı ve Ticari Marka Ayrımı
Bu dava, Disney’in fikri mülkiyet haklarını koruma konusundaki kararlılığını bir kez daha gösteriyor. Mickey Mouse‘un 1928 yapımı ‘Steamboat Willie’ kısa filmindeki en eski versiyonu geçtiğimiz yıl kamu malı olmuş olsa da, karakterin modern versiyonlarının ticari marka hakları hala Disney’in elinde bulunuyor. Bir karakterin kamu malı olması, o karakterin bir markayla ilişkilendirilerek ticari ürünlerde kullanılabileceği anlamına gelmiyor.
Duke Kamu Malı Çalışmaları Merkezi direktörü ve hukuk profesörü Jennifer Jenkins, konuyla ilgili olarak, “İşte bu. Bu Mickey Mouse. Bu heyecan verici çünkü bir nevi sembolik. Bu yasa bazen alaycı bir şekilde Mickey Mouse Koruma Yasası olarak anılıyor. Bu aşırı basitleştirilmiş bir ifade çünkü süre uzatımı için bastıran sadece Disney değildi. Eserleri yakında kamu malı olacak olan ve 20 yıllık ekstra korumadan büyük ölçüde yararlanan bir grup telif hakkı sahibiydi.” şeklinde konuştu.
Kamusal Alana Katılan Yeni İkonlar
Mickey Mouse’un yanı sıra son yıllarda birçok popüler karakter ve eser de kamu malı haline geldi. Bu durum, ‘Winnie The Pooh’ gibi karakterlerin korku filmlerine uyarlanmasına ve ‘Mickey Mouse’un Tuzağı’ gibi düşük bütçeli yapımların ortaya çıkmasına neden oldu. 2025 itibarıyla telif hakkı koruması sona eren diğer önemli eserler ve karakterler şunlardır:
- Çizgi Roman Karakterleri: 1929’da yaratılan ve 1 Ocak 2025 itibarıyla ABD’de kamu malı olan Temel Reis ve maceracı gazeteci Tenten.
- Edebi Eserler: William Faulkner’ın ‘Ses ve Öfke’, Ernest Hemingway’in ‘Silahlara Veda’, John Steinbeck’in ilk romanı ‘Altın Kupa’ ve Virginia Woolf’un feminist klasiği ‘Kendine Ait Bir Oda’.
- Sinema Filmleri: Alfred Hitchcock’un ilk sesli filmlerinden biri olan ‘Şantaj’ gibi erken dönem sesli sinema örnekleri de artık kamuya açık hale geldi.