The Guardian Araştırması: İsrail’in Gazze Saldırılarında Avrupa İmzası
İngiltere’nin önde gelen gazetelerinden The Guardian tarafından yürütülen ve “Disclose” ile “Follow the Money” adlı bağımsız haber merkezleriyle ortaklaşa hazırlanan bir araştırma, Avrupa’nın en büyük füze sistemi üreticisi MBDA firmasının, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarında kullandığı bombalara kritik parçalar tedarik ettiğini ortaya koydu. Bu durum, Avrupalı şirketlerin İsrail’in Gazze’deki yıkımından ne ölçüde finansal kazanç sağladığına dair ciddi endişeleri gündeme getirdi.
Tedarik Zinciri Nasıl İşliyor?
Araştırmaya göre, ABD merkezli Boeing firmasının ürettiği GBU-39 tipi bombalar için hayati önem taşıyan yönlendirici kanat sistemleri, MBDA’nın Alabama’daki fabrikasında üretiliyor. Bu sistemler, bombaların hedefe hassas bir şekilde yönlendirilmesini sağlıyor. MBDA’nın ABD’deki iştiraki olan MBDA Incorporated, bu üretimden elde ettiği gelirleri, İngiltere’nin Hertfordshire kentinde bulunan MBDA UK aracılığıyla ana grup olan MBDA Group’a aktarıyor.
Avrupalı Hissedarlara Büyük Kâr Payı
Haberde, MBDA’nın 2023 yılında üç büyük hissedarına önemli miktarda kâr payı dağıttığı belirtiliyor. Bu hissedarlar şunlardır:
- İngiltere merkezli savunma devi BAE Systems
- Fransa merkezli havacılık ve uçak üretim şirketi Airbus
- İtalyan savunma ve havacılık firması Leonardo
Bu üç şirkete dağıtılan toplam temettünün yaklaşık 350 milyon sterlin olduğu kaydedildi. Bu durum, şirketin dolaylı yoldan İsrail’in operasyonlarından mali kazanç elde ettiğini gösteriyor.
Sivil Hedefler ve Savaş Suçu İddiaları
Araştırma, açık kaynak verileri ve silah uzmanlarının analizleriyle, GBU-39 bombalarının kullanıldığı ve aralarında çok sayıda çocuğun da bulunduğu sivillerin hayatını kaybettiği 24 saldırı vakasını doğruladı. Bu saldırıların büyük bir kısmının okullar ve yerinden edilmiş sivillerin sığındığı çadır kampları gibi sivil alanlara yönelik olduğu vurgulandı. Saldırıların her birinde çocukların yaşamını yitirdiği özellikle belirtildi.
Söz konusu saldırıların bir kısmı, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) tarafından incelenerek potansiyel savaş suçları olarak kayda geçirildi.
Yasal Boşluklar ve Şirketin Savunması
MBDA, Boeing ile parça üretimine yönelik bir sözleşmesi olduğunu kabul ederken, tüm faaliyetlerinin yürürlükteki ulusal ve uluslararası yasalara uygun olduğunu savundu. Ancak haberde, İngiltere’nin uluslararası insancıl hukukun ciddi ihlali riski nedeniyle İsrail’e bazı silah ihracat lisanslarını askıya alma kararının, sadece İngiltere’den yapılan doğrudan sevkiyatları kapsadığı ve ABD’deki iştirak üzerinden devam eden satışları engellemediği vurgulandı. Silah ticaretine karşı faaliyet yürüten sivil toplum örgütleri, şirketin ABD’deki faaliyetlerini durdurmayarak İsrail’in silahlandırılmasına dolaylı olarak katkıda bulunduğunu belirtiyor. BM özel raportörleri de şirketlerin çatışma dönemlerinde insan hakları üzerindeki etkilerini değerlendirmesi gerektiğinin altını çiziyor.