Türkiye’nin Deprem Gerçeği: Güncel Fay Hattı Haritası ve Risk Analizi
Türkiye, jeolojik konumu itibarıyla dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri üzerinde yer almaktadır. Özellikle Kahramanmaraş merkezli ve 11 ilde büyük yıkıma neden olan depremlerin ardından, vatandaşların “Evimin altından fay hattı geçiyor mu?” sorusu gündemdeki yerini koruyor. Bu konuda en güvenilir kaynaklar olan Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından hazırlanan güncel haritalar, Türkiye’deki aktif fay hatlarını ve deprem risk derecelerini detaylı bir şekilde göstermektedir.
En son 1996’da hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, AFAD tarafından güncellenerek 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ulusal Deprem Araştırma Programı (UDAP) ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) desteğiyle hazırlanan bu yeni harita, ülkemizin deprem tehlikesini en güncel verilerle ortaya koymaktadır.
Evinizin Altından Fay Hattı Geçiyor mu? MTA ve e-Devlet ile Sorgulama
MTA, Türkiye’deki 485 diri fay hattını içeren güncel haritasını kamuoyu ile paylaşmıştır. Bu harita, risk altındaki 45 il ve 110 ilçeyi net bir şekilde göstermektedir. Vatandaşlar, yaşadıkları bölgenin deprem riskini ve fay hatlarına olan yakınlığını MTA’nın resmi internet sitesi üzerinden veya e-Devlet sistemindeki “Deprem Haritası Sorgulama” hizmetiyle kolayca öğrenebilir.
Türkiye’deki Başlıca Fay Hatları
Türkiye’de sismik aktivitenin yoğunlaştığı üç ana fay hattı bulunmaktadır. Bu hatlar ve özellikleri şunlardır:
- Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF): Türkiye’nin en aktif ve en bilinen fay hattıdır. Doğu Karadeniz’den Ege Denizi’ne uzanan bu hat, tarih boyunca birçok büyük depremin kaynağı olmuştur.
- Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF): Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan bu hat, önemli bir sismik aktiviteye sahiptir ve bölgedeki depremlerin ana nedenidir.
- Batı Anadolu Fay Hattı: Ege Bölgesi ve Batı Anadolu’da bulunan çok sayıda faydan oluşur ve bölgedeki sismik hareketliliğin temelini oluşturur.
AFAD ve MTA Türkiye Deprem Risk Haritası 2025
AFAD ve MTA tarafından periyodik olarak güncellenen deprem haritaları, illerin risk durumunu renklerle göstermektedir. Haritada kırmızı renkle gösterilen iller birinci derece, pembe renkle gösterilenler ikinci derece, sarı renkle gösterilenler ise üçüncü derece deprem bölgesi olarak sınıflandırılmıştır.
Birinci Derece Deprem Riski Taşıyan İller
- İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak, Bursa, Bilecik Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Kırşehir, Bolu, Karabük, Hatay, Bartın, Çankırı, Tokat, Amasya, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl ve Muş, Hakkari, Osmaniye, Kırıkkale ve Siirt.
İkinci Derece Deprem Riski Taşıyan İller
- Tekirdağ, İstanbul (1 ve 2. Bölge), Bitlis, Kahramanmaraş, Van, Adıyaman, Şırnak başta olmak üzere, Zonguldak, Tekirdağ, Afyon, Samsun, Antalya, Erzurum, Kars, Ardahan, Batman, Iğdır, Elazığ, Diyarbakır, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Çankırı, Uşak, Ağrı ve Çorum.
Üçüncü Derece Deprem Riski Taşıyan İller
- Eskişehir, Antalya, Tekirdağ, Edirne, Sinop, İstanbul, Kastamonu, Ordu, Samsun, Giresun, Artvin, Şanlıurfa, Mardin, Kilis, Adana, Gaziantep’in bazı bölgeleri ve Kahramanmaraş, Sivas, Gümüşhane, Bayburt, Kayseri, Yozgat, Çorum, Ankara, Konya, Mersin ve Nevşehir.
Deprem Haritasına Göre En Az Riskli İller
Türkiye Deprem Haritasına göre deprem riskinin en az olduğu dördüncü ve beşinci grupta yer alan iller ise Sinop, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Kırklareli, Ankara, Edirne, Adana, Nevşehir, Niğde, Aksaray, Konya ve Karaman’dır.
Diri Fay Hattı Nedir ve Nasıl Tanımlanır?
Diri fay veya aktif fay, tarihsel dönemde deprem üretmiş olan tüm faylara verilen isimdir. Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleriyle biriken enerji, bu hareketli kesimler olan faylar aracılığıyla açığa çıkar. Faylar aktivite durumlarına göre şöyle sınıflandırılır:
- Deprem yüzey kırığı: 1900’den günümüze yüzey kırılmasıyla sonuçlanan deprem üretmiş fay.
- Holosen fayı: Son 11.000 yıl içinde deprem üretmiş fay.
- Kuvaterner fayı: Son 2.6 milyon yıl içinde deprem üretmiş ancak Holosen aktivitesi kuşkulu olan fay.
Fay Hatlarının Geçtiği Yerler
Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF)
Doğu Anadolu Fay Hattı, Ölü Deniz Çöküntüsü’nün kuzeyindeki Maraş üçlü ekleminden başlayarak Karlıova üçlü eklemine kadar uzanır. Bu hat; Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl ve Muş üzerinden geçerek Erzincan’da Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF)
Dünyanın en hızlı hareket eden faylarından olan KAF, yaklaşık 1100 km uzunluğundadır. Van Gölü’nden Saros Körfezi’ne kadar uzanır. 1999 İzmit ve Düzce depremleri gibi büyük sarsıntılar bu fay üzerinde meydana gelmiştir. AFAD verilerine göre, Aksaray, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bolu, Burdur, Bursa, Denizli, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Kütahya, Manisa, Muğla, Osmaniye, Sakarya ve Tokat gibi 24 ilin merkezi doğrudan aktif fay üzerindedir.
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF)
Batı Anadolu’da doğu-batı uzanışlı çok sayıda faydan oluşan bu sistem, Ege Bölgesi’nin genişlemesine neden olan normal faylarla karakterizedir. Ülkemizdeki sismik aktivitenin en yoğun olduğu bölgelerden biridir.
İl ve İlçe Bazında Diri Fay Hattı Listesi
MTA’nın haritasına göre aktif fay hatlarının geçtiği bazı il ve ilçeler şunlardır:
- Adıyaman: Gölbaşı
- Afyonkarahisar: Çat, Dinar, Kızılören, Sandıklı
- Ankara: Şereflikoçhisar
- Aydın: Bozdoğan, Germencik, İncirliova, Koçarlı, Kuşadası, Nazilli, Söke, Sultanhisar, Yenipazar
- Bursa: Kestel, Gemlik, Mustafakemalpaşa
- Denizli: Babadağ, Çameli, Çardak
- Diyarbakır: Lice
- Eskişehir: İnönü
- Hatay: Erzin, Hassa, Kırıkhan, Payas
- İzmir: Kemalpaşa, Seferihisar, Tire
- Kahramanmaraş: Nurhak, Türkoğlu
- Kocaeli: Başiskele, Derince, Gölcük, Kartepe
- Konya: Akşehir, Altınekin, Doğanhisar, Ilgın
- Manisa: Ahmetli, Alaşehir, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Soma, Turgutlu
- Osmaniye: Düziçi, Toprakkale
- Sakarya: Akyazı, Arifiye, Ferizli, Hendek, Karapürçek, Sapanca
- Tokat: Niksar, Reşadiye, Pazar
- Van: Çaldıran, Özalp
Ayrıca, Google Android Deprem Uyarı Sistemi gibi teknolojiler ve bu sistemin İOS ve iPhone cihazlarında nasıl kullanılacağı hakkında bilgi almak da deprem anında hayat kurtarıcı olabilir.