Hem Anneden Hem Babadan Yetim Aylığı Almak Mümkün mü?
Vatandaşlardan gelen önemli sorulardan biri, vefat eden her iki ebeveynden de yetim aylığı alınıp alınamayacağıdır. Özellikle ebeveynlerin farklı sigorta kurumlarına (SSK, Bağ-Kur) tabi olması durumunda süreç merak edilmektedir. İşte Aysel Ü. isimli okurumuzun sorusu ve detaylı yanıtı:
Soru: Çalışmayan bekâr bir kadınım. 2007 yılında Bağ-Kur emeklisi iken vefat eden babamdan dolayı yetim aylığı almaktayım. SSK emeklisi olan annem de bu yıl mayıs ayında vefat etti. Annemden de tarafıma yetim aylığı bağlanır mı? Hem annemden hem babamdan yetim aylığı alabilir miyim?
Yetim Aylığı Bağlanma Koşulları
Hak sahibi kız çocuklarına, kanunda belirtilen şartları taşımaları durumunda vefat eden anne ve babalarından ölüm aylığı bağlanır. 5510 sayılı Kanun’un 34. maddesi uyarınca, SSK kapsamında hak sahibi kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için bazı temel koşullar bulunmaktadır:
- Bekâr, dul veya boşanmış olmak.
- Türkiye’de veya yabancı bir ülke mevzuatına tabi olarak çalışmamak.
- Kendi sigortalılığı nedeniyle bir gelir veya aylık almıyor olmak.
Çift Aylık Durumunda Uygulama Nasıl Olur?
5510 sayılı Kanun’un 54. maddesi, hem anneden hem de babadan ölüm aylığına hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamının, az olan aylığın ise yarısının ödeneceğini belirtir. Ancak, bu durumun istisnaları mevcuttur.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin geçici 31. maddesi, 2008/Ekim ayından önce bir dosyadan aylık alırken, bu tarihten sonra yeni bir dosyadan aylığa hak kazanılması durumunu düzenler. Eğer eski ve yeni sigortalılık halleri farklı ise (örneğin biri Bağ-Kur, diğeri SSK), 5510 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önceki mülga kanun hükümleri (1479 ve 506 sayılı kanunlar) uygulanır.
Sizin durumunuzda, babanızın vefat tarihi 2008/Ekim öncesi ve Bağ-Kur’lu, annenizin vefat tarihi ise bu tarihten sonra ve SSK’lıdır. Sigortalılık halleri farklı olduğu için Kanun’un 54. maddesi sizin için uygulanmayacaktır. Bu nedenle, mülga kanun hükümleri gereğince hem babanızın hem de annenizin aylığı, ölüm aylığındaki hisseniz oranında ayrı ayrı ve tam olarak ödenecektir. Yüksek aylığın tamamı, az olanın yarısı kuralı sizin için geçerli değildir.
Kısmi Süreli Çalışanlar Eksik Prim Günlerini Nasıl Tamamlayabilir?
Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini nasıl tamamlayabilecekleri de sıkça sorulan sorulardandır. Ali İhsan Ç. isimli okurumuzun sorusunu ve çözüm yollarını ele alalım:
Soru: Sigortalılık başlangıcım 6/4/2007. 2015 yılından beri çalıştığım işyerinde her ay 17 gün sigortalı gösteriliyorum. Her ay 30 günden eksik kalan sürelerimi nasıl tamamlayabilirim?
Eksik Süreleri Tamamlamak İçin Yasal Seçenekler
5510 sayılı Kanun, kısmi süreli çalışanların eksik günlerini 30’a tamamlamaları için iki temel yöntem sunmaktadır:
- Hizmet Borçlanması: Kanunun 41. maddesinin (i) bendi, kısmi süreli çalışanlara bu hakkı tanır. Bu yöntemle borçlanma yapabilmek için;
- Borçlanılacak sürelerin 25/2/2011 tarihinden sonra olması gerekir.
- Aylık prim ve hizmet belgesinde eksik gün nedeninin “06-Kısmi istihdam” olarak bildirilmesi şarttır.
- Borçlanma bedeli, talep tarihindeki prime esas kazancın alt ve üst sınırları arasında belirlenecek günlük kazancın %32’si oranında hesaplanır.
- Eksik sürelerin genel sağlık sigortası primini 5510/60-g bendi kapsamında ödeyenler için bu oran %20 olarak uygulanır. Borçlanılan süreler 4/a (SSK) kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
- İsteğe Bağlı Sigortalılık: Kanunun 51. maddesi, ay içinde 30 günden az çalışanların aynı ayda isteğe bağlı sigortaya prim ödeyebileceğini belirtir. Bu şekilde ödenen prim günleri, zorunlu sigortalılık gün sayısına eklenerek 30 güne tamamlanır. Bu süreler de yine 4/a (SSK) kapsamında sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.
Çözüm Yolu
Kısmi süreli çalışmanızdan kaynaklanan 30 günden eksik sürelerinizi, yukarıda belirtilen iki yöntemden birini seçerek tamamlayabilirsiniz. Bunun için SGK’ye başvurarak hizmet borçlanması talebinde bulunabilir veya isteğe bağlı sigortalı olmak için müracaat ederek başvurunuzu takip eden günden itibaren prim ödemeye başlayabilirsiniz.