New York’taki 5+1 Kıbrıs Görüşmelerinden Sonuç Çıkmadı
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres liderliğinde New York’ta düzenlenen 5+1 formatındaki Kıbrıs görüşmelerinin ikincisi, müzakerelerin yeniden başlaması yönünde somut bir adım atılamadan sona erdi. 16-17 Temmuz tarihlerinde gerçekleşen toplantının ardından Guterres, tarafların 2025 sonuna kadar iki kez daha bir araya geleceğini açıkladı ve güven artırıcı adımlarla “adım adım ilerlediklerini” belirtti.
Görüşmelerde Hangi Konularda İlerleme Sağlandı?
BM Genel Sekreteri’nin açıklamalarına göre, Mart ayında Cenevre’de belirlenen altı başlıkta kaydedilen gelişmeler değerlendirildi. Toplantıda bazı teknik konularda ilerleme sağlandığı görüldü. Anlaşma sağlanan ve ilerleme kaydedilen alanlar şunlar:
- Gençlik girişimleri için teknik komite kurulması
- Çevre ve iklim değişikliğiyle mücadele
- Mezarlıkların restorasyonu ve mayınların temizlenmesi
- Sivil toplum kuruluşları arasında iş birliğini artıracak istişari bir yapı
- Tarihi eserlerin değiş tokuşu
- Hava kalitesinin iyileştirilmesi ve mikro plastik kirliliğinin önlenmesi
Ancak, yeni geçiş noktaları açılması ve ara bölgede güneş enerjisi üretimi gibi kritik konularda müzakerelerin sürdüğü ve henüz bir uzlaşıya varılamadığı bildirildi.
Taraflar Birbirini Suçladı
Toplantıya Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Gerapetritis, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Christodoulides ve garantör ülke İngiltere’yi temsilen Devlet Bakanı Stephen Doughty katıldı. Görüşmelerin ardından liderler, ilerleme kaydedilemeyen konularda karşılıklı suçlamalarda bulundu.
Ersin Tatar, son dönemde Kıbrıslı Türklere yönelik baskıların arttığını belirterek, “Pek çok Kıbrıslı Türk, Güney Kıbrıs’a geçmeleri ya da yurt dışına seyahat etmeleri halinde gözaltına alınma veya tutuklanma korkusu yaşamaktadır,” dedi ve yeni geçiş kapılarının açılmamasından Kıbrıs Cumhuriyeti’ni sorumlu tuttu.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli de Türk tarafının uzlaşı önerisine rağmen Rum tarafının sürekli yeni koşullar öne sürerek süreci tıkadığını ifade etti.
Christodoulides ise sonucun daha iyi olmamasını “gerekli siyasi iradenin gösterilmemesine” bağladı. Temel amacın müzakereleri yeniden başlatmak olduğunu ve bu yolda ufak da olsa adımlar atıldığını belirten Christodoulides, Türk heyetinin yeni sınır kapıları ve transit koridor önerilerini kabul etmediğini savundu.
Fidan ve Christodoulides Arasında Kritik Görüşme İddiası
Görüşmelerin en dikkat çeken gelişmelerinden biri, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Nikos Christodoulides arasında yapıldığı iddia edilen bir saatlik baş başa görüşme oldu. Rum basınında yer alan haberlere göre, Guterres’in verdiği akşam yemeği sonrası gerçekleşen görüşmede Türkiye-AB ilişkilerinin ele alındığı belirtildi. Ankara, bu iddiaya ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.
Müzakereler Yeniden Başlayacak mı?
BM’nin temel hedefi 2017’den beri durmuş olan çözüm sürecini canlandırmak. Türkiye ve KKTC yönetimi, federal çözüm müzakerelerinin sonuçsuz kaldığını belirterek, bundan sonraki sürecin ancak iki devletli çözüm temelinde yürütülebileceğini vurguluyor. Tatar, New York’ta da bu pozisyonu yineleyerek, “Eğer yeni ve resmi bir müzakere süreci başlayacaksa, bu süreç sahadaki gerçekler temelinde, taraflara eşitlik, adalet ve saygı çerçevesinde yaklaşan bir anlayışla yürütülmelidir” dedi. Buna karşın Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan ve İngiltere, iki toplumlu, iki kesimli federal çözüm modelini öngören BM parametreleri çerçevesinde masaya oturulmasını istiyor.