Resmi Gazete’de Yayımlandı: Memurlara Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kabine toplantısı sonrası duyurduğu ve kamu personelini yakından ilgilendiren “Memurlara doğum veya evlat edinme sonrası yarı zamanlı çalışma hakkı” düzenlemesi, ‘Devlet Memurlarının Yarım Zamanlı Çalışma Hakkının Kullanımına İlişkin Yönetmelik’ adıyla Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yeni düzenleme, çalışma hayatı ile aile yaşamı arasında denge kurmayı hedefliyor.
Yarı Zamanlı Çalışma Hakkının Kapsamı ve Şartları
Yeni yönetmelik, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olan tüm memurlar için önemli bir esneklik sunuyor. Bu hak, ebeveynlere çocuklarının doğumundan ilköğretim çağına başlayana kadar yarı zamanlı çalışma imkanı tanıyor.
Kimler Faydalanabilir?
Yönetmeliğe göre, hem kadın hem de erkek devlet memurları bu haktan yararlanabilecek. Doğum yapan kadın memurlar analık veya ücretsiz izin bitiminde, eşi doğum yapan erkek memurlar ise babalık izinleri sonrasında başvuru yapabilirler. Anne ve babanın her ikisinin de memur olması durumunda, bu haktan her iki eş de faydalanma imkanına sahiptir.
Çalışma Koşulları, Maaş ve Ödemeler
Yarı zamanlı çalışma düzenlemesinin finansal ve operasyonel detayları da netleştirildi. Çalışma saatleri ve ücretler belirli kurallara bağlandı.
- Çalışma Süresi: Haftalık çalışma süresi üç günü geçemeyecek. Günlük çalışma saatleri ise üç saatten az veya sekiz saatten fazla olamayacak. Çalışma saatlerinin günlere dağılımı, kurum yöneticisi tarafından Ocak ve Temmuz aylarında belirlenecektir.
- Maaş ve Ödemeler: Bu haktan yararlanan memurlar, çalışma süreleri boyunca maaşlarının ve diğer mali haklarının yarısını alacaklardır.
- Süt İzni: Yarı zamanlı çalışma hakkını kullanan kadın memurlara ayrıca süt izni verilmeyecektir.
Hakkın Sona Ermesi ve İstisnalar
Yarı zamanlı çalışma hakkı, belirli durumların gerçekleşmesiyle sona erer. Ayrıca bazı kadrolarda görev yapan memurlar bu haktan muaf tutulmuştur.
Hakkın Sona Erdiği Durumlar
- Memurun çocuğunu kaybetmesi.
- Evlatlık ilişkisinin mahkeme kararıyla kaldırılması.
- Çocuğun ilkokula başlaması.
- Memurun tam zamanlı çalışmaya dönme talebinde bulunması.
Kimler Bu Haktan Yararlanamayacak?
Kuruluşlarda şube müdürü ve üstü kadrolarda görev yapan memurlar ile yurt dışında görevli memurlar, bu düzenlemenin kapsamı dışında bırakılmıştır.
Evlat Edinen Memurlara da Aynı Haklar
Yönetmelik, evlat edinen memurları da unutmadı. Evlat edinen memurlar, çocuğun fiilen teslim alındığı tarihten veya yasal izinlerinin bitiminden itibaren, çocuk ilköğretim çağına gelene kadar aynı yarı zamanlı çalışma hakkından yararlanabilecekler.
Uygulamanın Beklenen Etkisi ve Nüfus Verileri
Daha önce pilot uygulamalarla yaklaşık 1.000 memurun yararlandığı bu imkandan, yasallaşmasıyla birlikte ilk etapta 20.000 ila 30.000 memurun faydalanması öngörülüyor.
Türkiye’nin Nüfus Sorunu ve Doğurganlık Oranları
Bu düzenleme, Türkiye’nin son sekiz yıldır karşı karşıya olduğu nüfus sorununa bir çözüm arayışı olarak da değerlendiriliyor. Bir toplumun nüfusunun yenilenebilmesi için gereken toplam doğurganlık hızı 2,1 çocuktur. Ancak Türkiye’de bu oran 2001’de 2,38 iken, sürekli bir düşüşle 2024’te 1,48’e gerilemiştir. Bu durum, nüfusun yenilenme düzeyinin oldukça altında kalındığını göstermektedir.
Avrupa Birliği ile Karşılaştırma
Toplam doğurganlık hızının 2023 yılında Avrupa Birliği (AB) ortalaması 1,38 çocuk olarak kaydedilmiştir. AB ülkeleri arasında en yüksek oran 1,81 çocukla Bulgaristan‘da, en düşük oran ise 1,06 çocukla Malta‘dadır. Türkiye, 1,48’lik oranıyla AB ülkeleri arasında 9. sırada yer almaktadır.