Kıbrıs Müzakerelerinde Son Durum: Anlaşma Yok, Diyalog Sürecek
Kıbrıs sorununa çözüm bulmak amacıyla New York’ta düzenlenen beş taraflı müzakereler, taraflar arasında temel konularda uzlaşı sağlanamadan sona erdi. Ancak, Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde görüşmelerin devam ettirilmesi kararlaştırıldı.
Güney Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis, Kuzey Kıbrıslı Türk lider Ersin Tatar ile garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin temsilcilerinin katıldığı zirvede, özellikle adadaki geçiş noktalarının açılması gibi kritik konularda ilerleme kaydedilemedi.
Guterres’in Rolü ve Kısmi İlerlemeler
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, sürecin devamlılığı için Eylül ayında yeni toplantılar düzenleneceğini açıkladı. Toplantının ardından konuşan Hristodulidis, umutlu bir mesaj verdi:
“Görüşmelerin yeniden başlaması ve Kıbrıs sorununun çözülmesi yönündeki büyük hedefe doğru, adım adım da olsa küçük ama anlamlı ilerlemeler kaydediyoruz.”
Guterres, Mart ayında Cenevre’de üzerinde anlaşılan altı maddelik güven artırıcı önlem paketinin dördünün hayata geçirildiğini doğruladı. Bu maddeler şunları içeriyor:
- Gençlik konularında teknik bir komitenin kurulması
- Çevre ve iklim değişikliğiyle ilgili ortak girişimler
- Mezarlıkların iyileştirilmesi çalışmaları
- Mayın temizleme konusunda teknik detayları beklenen anlaşma
Çözülemeyen Kriz: Sınır Geçiş Noktaları
Zirvenin en tartışmalı konusu, adanın iki yakasını birbirine bağlayacak olan yeni geçiş noktaları oldu. BM Genel Sekreteri Guterres’in yoğun çabalarına rağmen, bu konuda bir uzlaşıya varılamadı. Guterres konuya ilişkin, “Kıbrıs sorununun çözümüne dair iki taraf arasında çok farklı görüşler var. Ancak güven inşa ediyoruz ve Kıbrıslı halkın yararına somut adımlar atılabilecek bir zemin oluşturuyoruz,” ifadelerini kullandı.
Hristodulidis, Türk tarafının önerisi üzerine Mia Milia ve Louroutzina geçiş noktalarının açılmasını kabul ettiklerini, fakat diğer güzergâhlar için bir yanıt alamadıklarını belirtti. Athienou ile Aglandjia arasındaki geçiş noktası müzakereleri ise Türk temsilcilerin askeri yetkililerle görüşme ihtiyacını belirtmesi üzerine durdu.
Yeni Kararlar ve Diplomatik Trafik
Görüşmelerde üç yeni önlem üzerinde daha anlaşıldı:
- Sivil toplumun sürece katılımı için bir danışma organı oluşturulması
- Kültürel eserlerin karşılıklı olarak değişimi
- Mikroplastik kirliliği de dahil olmak üzere hava kalitesinin izlenmesi
Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgos Yerapetritis, toplantıyı “son derece verimli” olarak değerlendirirken, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Hristodulidis arasında yaklaşık bir saat süren özel bir görüşme gerçekleştiği de bildirildi.
Gelecek Takvim ve Tarihsel Arka Plan
Bir sonraki önemli buluşma, Eylül ayında BM Genel Kurulu sırasında Hristodulidis, Tatar ve Guterres arasında üçlü bir formatta yapılacak. Geniş kapsamlı beşli toplantının ise 2025’te Kıbrıs’ın kuzeyinde yapılacak seçimlerin ardından düzenlenmesi planlanıyor. BM’nin kişisel temsilcisi Maria Angela Holguin, bu süreçte geçiş noktalarıyla ilgili temaslarını sürdürecek.
Kıbrıs, 1974 yılında Yunanistan destekli bir darbe girişiminin ardından Türkiye’nin adanın kuzeyine askeri müdahalede bulunmasıyla bölünmüştü. Uluslararası toplum tarafından tanınan ve AB üyesi olan Kıbrıs Cumhuriyeti güneyde yer alırken, kuzeydeki yönetim ise yalnızca Türkiye tarafından tanınmaktadır. BM, 1964’ten bu yana adada barışı koruma gücü bulunduruyor.