Rusya’da İnternet Özgürlüğüne Yeni Kısıtlama: Yasaklı İçerik Aramak Suç Oldu
Rusya, internet üzerindeki kontrolünü artıran tartışmalı bir adım daha attı. 17 Temmuz Perşembe günü meclisten geçen yeni yasal düzenleme ile “aşırılıkçı” olarak tanımlanan içerikler için internette arama yapmak suç kapsamına alındı. The Washington Post gazetesinin haberine göre, eylül ayında yürürlüğe girecek olan yasa, internet sansüründe yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor.
Yeni Yasanın Detayları ve Kapsamı
Yeni düzenleme, “kasıtlı olarak aşırılıkçı olduğu bilinen materyaller için internette arama yapan” ve bu içeriklere VPN gibi araçlarla erişim sağlayan kişilerin cezalandırılmasını hedefliyor. Şimdiye kadar Rusya yasaları, yalnızca bu tür içeriklerin oluşturulmasını ve paylaşılmasını suç sayarken, bilgi arama eylemi için bir yaptırım öngörmüyordu.
“Aşırılıkçı Materyal” Neleri Kapsıyor?
Rusya’nın “aşırılıkçı materyal” tanımı oldukça geniş bir yelpazeyi içeriyor. Bu kategori, LGBTİ+ topluluğuna ait içeriklerden El Kaide gibi grupların materyallerine kadar uzanıyor. Ayrıca, Nazi ideolojisini destekleyen veya aşırılıkçı eylemleri teşvik eden yayınlar da bu kapsamda değerlendiriliyor. Ülkede erişim engellerini aşmak için yaygın olarak kullanılan VPN’ler de yasanın hedeflerinden biri haline geldi.
Öngörülen Cezalar ve Yaptırımlar
Yeni yasa, yasaklı içerikleri aradığı tespit edilen kişilere ve bu tür yasakları delmeye yarayan araçların reklamını yapanlara yönelik para cezaları getiriyor. Belirlenen ceza miktarları şu şekilde:
- Yasaklı içerik arama: Yaklaşık 65 ABD doları para cezası.
- VPN gibi araçların reklamını yapan kişiler:2.500 dolara kadar para cezası.
- VPN gibi araçların reklamını yapan şirketler:12.800 dolara kadar para cezası.
Uzman Görüşleri ve Resmi Açıklamalar
Yeni yasa değişiklikleri, üst düzey yetkililerin “sansürün savaş zamanında meşru olduğu” yönündeki açıklamalarıyla birlikte kamuoyuna duyuruldu. Ancak düzenleme, internet özgürlüğü savunucuları tarafından endişeyle karşılandı.
Rusya’nın “yabancı ajan” olarak nitelediği internet özgürlüğü aktivisti Sarkis Darbinyan, “aşırılıkçı materyaller” için arama yapma suçuna öngörülen cezanın küçük görünse de, bunun gözaltı, baskı ve polis merkezine götürülme gibi eylemler için bir bahane olarak kullanılabileceğine dikkat çekti. Darbinyan, idari para cezalarının kolayca ceza davalarına dönüşebileceğini vurguladı.
Yetkililerin Savunması ve Mevcut Belirsizlikler
Tasarıyı hazırlayanlardan senatör Artem Sheikin, Rus devlet basınına yaptığı açıklamada, amacın kişileri cezalandırmak olmadığını savundu. Sheikin, Facebook ya da Instagram gibi platformlarda gezinmenin “idari bir suç teşkil etmeyeceğini” belirtti. Senatöre göre ceza, yalnızca mahkeme kararıyla “aşırılıkçı” olarak kabul edilen ve Adalet Bakanlığı’nın kara listesine alınmış içerikleri kasıtlı olarak arayan kişilere uygulanacak. Ancak Sheikin, yetkililerin bir kişinin eriştiği içeriğin yasaklı olduğunu bilip bilmediğine nasıl karar vereceği konusuna bir açıklık getirmedi.