Sarıkamış Ormanlarında Bilimsel Bir Gizem: Kaşınma Ağaçları
Kars’ın Sarıkamış ilçesindeki zengin yaban hayatı, bilim insanları için yeni bir araştırma konusuna ev sahipliği yapıyor. Bölgedeki ormanlarda yaşayan bozayılar ve diğer hayvanların kokularını bırakmak için kullandıkları özel ağaçlar, bilimsel bir proje kapsamında mercek altına alındı. Bu çalışma, KuzeyDoğa Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü işbirliğiyle yürütülüyor.
Türkiye’nin Göç Eden Tek Bozayıları ve İzleme Çalışmaları
Sarıkamış’taki bozayılar, dünyada göç edebilen tek bozayı cinsi olarak bilimsel literatürde yer almaktadır ve Türkiye’nin en büyük karasal yırtıcısı olarak bilinirler. Bu değerli popülasyon ve diğer yaban hayvanları, ormanlık alanlara kurulan foto ve video kapanlarla sürekli olarak izlenmektedir. Projenin odak noktası ise, başta bozayılar olmak üzere yaban hayvanlarının koku bırakmak ve kaşınmak için tercih ettiği bu özel ağaçların sırrını çözmektir.
Ağaçların Sırrı Araştırılıyor
Ekipler, hayvanların kullandığı bu ağaçların boyutu, genişliği, yaşı, türü ve bulunduğu habitat gibi birçok özelliğini detaylı bir şekilde inceliyor. KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, son beş yıldır bu ‘kaşınma ağaçlarını’ tespit etmek için çalıştıklarını belirtti.
“Arazi çalışmalarımızda fark ettik ki bazı bozayılar, kurtlar ve domuzlar ormanın bazı noktalarındaki ağaçları kokularını bırakmak için kullanıyor. Aslında diğer bir taraftan da gerçekten aynı bizler gibi kaşınma ihtiyacını gidermek için kullanıyorlar ama bu ağaçları neden seçtikleri ile ilgili maalesef dünyada çok fazla bir araştırma yok. Biz de bu bilinmeyeni Sarıkamış’ta ortaya çıkartmak için kaşınma ağaçlarını ölçmeye başladık.”
Neden Bu Ağaçlar Seçiliyor?
Araştırmanın temel sorusu, hayvanların neden belirli ağaçları seçtiğini anlamak. Emrah Çoban, bu konudaki meraklarını şöyle dile getirdi: “Bu ağaçları neden kullanıyorlar? Neden bu ağacı kullandılar ama arkadaki ağacı kullanmıyorlar? Bu alanın özelliği ne? Bu alandaki habitat şekli nasıl? Bu ağacın boyu, yaşı nasıl? Bunlarla ilgili veriler toplamaya başladık.”
Özel Ağaçlar Koruma Altında
Proje kapsamında tespit edilen ağaçlar, kesim sırasında zarar görmemeleri için özel tabelalarla işaretleniyor. Çoban, “Kesim zamanında ormancılar bu tabelaları gördüğü ağaçların etrafındaki yaklaşık 20 metre çapındaki alana dokunmadan planlamalarını yapıyorlar. Bu da ormandaki bu ağaçların ne kadar önemli olduğunu bize gösteriyor. Şu ana kadar bu şekilde tabela astığımız 24 kaşınma ağacı var” diyerek devlet kurumlarının konuya gösterdiği hassasiyeti vurguladı.
Foto Kapanlardan Elde Edilen Bulgular
Kaşınma ağaçları, foto kapanlar aracılığıyla sürekli izlenerek hayvan davranışları hakkında önemli veriler sunuyor. Araştırmacılar, bu ağaçlarda hayvanların bıraktığı izleri de titizlikle inceliyor.
“İncelediğimiz bu ağaçta, hayvanların kaşındıklarında kabukların arasına sıkışan kılları, tüyleri var. Biraz daha yukarı bakarsanız pençe izlerini görüyorsunuz. Daha alt kısımlarda da özellikle domuz ve kurtlar tarafından ısırılan ağaçlardaki diş izlerini görebiliyorsunuz. Bu bilgilerin hepsini toplayarak, Sarıkamış ormanında bu alanları hayvanlar neden daha çok kullanıyor, bunu anlamaya çalışıyoruz.”
Türler Arası Etkileşim
İlk bulgular, bu ağaçlara öncelikle domuzların ve kurtların geldiğini gösteriyor. Çoban, “Kurtlarla domuzlar arasında burada bir mücadele yaşanıyor. Her kaşınma ağacını aynı zamanda foto kapanlarla takip ediyoruz. Hayvanların davranışı kaşınma ağaçlarına geldiği zaman nasıl değişiyor? Burada ne kadar vakit geçiriyorlar ve günün hangi saatinde burayı ziyaret ediyorlar? Bunları ortaya çıkarmak için çalışmalarımıza devam ediyoruz” şeklinde konuştu.