Sarıkamış Ormanlarının Gizemi: Yaban Hayvanlarının ‘Kaşınma Ağaçları’ İnceleniyor
Kars’ın Sarıkamış ilçesindeki ormanlar, yaban hayatının gizemli bir davranışına sahne oluyor. Bilim insanları, bölgede yaşayan bozayılar ve diğer hayvanların kokularını bırakmak ve kaşınmak için kullandıkları özel ağaçları 5 yıldır mercek altına aldı. Bu çalışma, hayvanların sosyal iletişimini ve habitat tercihlerini anlamak adına önemli veriler sunuyor.
KuzeyDoğa Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü işbirliğiyle yürütülen proje kapsamında, özellikle bozayıların kullandığı bu “kaşınma ağaçları” tespit edilerek koruma altına alınıyor. Dünyada göç edebilen tek bozayı cinsi olarak bilinen ve Türkiye’nin en büyük karasal yırtıcısı olan Sarıkamış’taki bozayılar, foto ve video kapanlarla yakından izleniyor.
Araştırmanın Odağındaki Sorular ve Yöntemler
KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, 5 yıldır devam eden çalışmanın temel amacını şu sözlerle açıklıyor: “Sarıkamış ormanında bu alanları hayvanlar neden daha çok kullanıyor, bu alanların özelliği ne? Bunu anlamaya çalışıyoruz.” Ekipler, bu ağaçların neden diğerlerinden farklı olduğunu anlamak için kapsamlı araştırmalar yürütüyor.
“Arazi çalışmalarımızda fark ettik ki bazı bozayılar, kurtlar ve domuzlar ormanın bazı noktalarındaki ağaçları kokularını bırakmak için kullanıyor. Aslında diğer bir taraftan da gerçekten aynı bizler gibi kaşınma ihtiyacını gidermek için kullanıyorlar ama bu ağaçları neden seçtikleri ile ilgili maalesef dünyada çok fazla bir araştırma yok, çok fazla da şey bilinmiyor. Biz de bu bilinmeyeni Sarıkamış’ta ortaya çıkartmak için kaşınma ağaçlarını ölçmeye başladık.”
Ağaçların Özellikleri İnceleniyor
Araştırma kapsamında ekipler, seçilen ağaçların boyu, genişliği, yaşı, türü ve bulunduğu habitat gibi özellikler hakkında veri topluyor. Bu veriler, hayvanların neden özellikle bu ağaçları tercih ettiğini ve arkasındaki ağacı neden kullanmadığını anlamaya yardımcı olacak. Çalışma, bu alandaki küresel bilgi eksikliğini gidermeye yönelik önemli bir adım olarak görülüyor.
Koruma Çalışmaları ve Bulgular
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü ile yapılan işbirliği sayesinde, tespit edilen ağaçlara özel tabelalar asılıyor. Çoban, “Kesim zamanında ormancılar bu tabelaları gördüğü ağaçların etrafındaki yaklaşık 20 metre çapındaki alana dokunmadan planlamalarını yapıyorlar. Bu da ormandaki aslında bu ağaçların ne kadar önemli olduğunu bize gösteriyor,” diyor. Bugüne kadar toplam 24 kaşınma ağacı bu şekilde koruma altına alınmış durumda.
Foto Kapanlarla Ortaya Çıkan Mücadele
Kaşınma ağaçları, foto kapanlarla sürekli izlenerek hayvanların davranışları kayıt altına alınıyor. Bu kayıtlarda, hayvanların ağaç kabukları arasına bıraktığı kıllar, pençe izleri ve alt kısımlarda domuz ile kurtların diş izleri gibi somut deliller görülüyor.
Emrah Çoban, elde ettikleri çarpıcı bir bulguyu şöyle paylaşıyor: “Kurtlarla domuzlar arasında burada bir mücadele yaşanıyor. Biz her kaşınma ağacını aynı zamanda foto kapanlarla, video kapanlarla takip ediyoruz. Bu aslında hayvanların davranışı kaşınma ağaçlarına geldiği zaman nasıl değişiyor? Burada neler yapıyorlar? Ne kadar vakit geçiriyorlar ve kaç tane hayvan buraya geliyor. Günün hangi saatinde burayı ziyaret ediyorlar? Bunları ortaya çıkarmak için Sarıkamış’taki çalışmamıza devam ediyoruz.”