Sıcak Çarpması (Hipertermi) Nedir?
Acil Tıp Uzmanı Doç. Dr. Ramazan Güven, tıbbi adıyla ‘hipertermi’ olarak bilinen sıcak çarpmasını, “vücudun aşırı ısınması sonucu oluşan, acil müdahale gerektiren ciddi bir durum” olarak tanımlamaktadır. Doç. Dr. Güven’e göre, bu durumda vücut kendi soğutma mekanizmalarını kullanamaz hale gelir ve bu da organların hasar görmesine yol açabilir.
Sıcak Çarpmasının Belirtileri
Doç. Dr. Güven, sıcak çarpmasının yaygın belirtilerini şu şekilde sıralamaktadır:
- 40 derece ve üzeri yüksek ateş
- Kafa karışıklığı, sersemlik veya konuşma bozukluğu
- Bayılma
- Terleyememe durumu veya tam tersi aşırı terleme
- Kuru, sıcak ve kırmızı bir cilt
- Baş ağrısı ve mide bulantısı
- Hızlı kalp atışı ve nefes darlığı
- Kas krampları veya nöbet geçirme
Kimler Yüksek Risk Altında?
Yüksek sıcaklıkların herkes için tehlikeli olabileceğini vurgulayan Doç. Dr. Güven, bazı grupların daha hassas olduğunu belirtiyor.
“Özellikle 65 yaş üzerindeki yaşlılar, bebekler ve küçük çocuklar, kalp, böbrek ve şeker gibi kronik hastalığı olanlar, açık havada çalışanlar ya da spor yapanlar, özellikle tansiyon ya da ruh sağlığı ilaçları olmak üzere ilaç kullananlar, evinde serinleme imkânı olmayanlar risk altındadır.”
Doç. Dr. Güven, sıcak çarpmasından en çok etkilenenlerin kalp ve tansiyon hastaları, diyabet hastaları, ağır ilaç kullananlar, hamileler ve yaşlılar olduğunu ekliyor. “Özellikle ileri yaş grubundaki kişiler, sıcağa karşı daha hassastır. Az terlerler, su içmeyi ihmal edebilirler ya da vücutları ısıyı dışarı atmakta zorlanır” diyerek durumu açıklıyor.
Sıcak Çarpmasında Hayat Kurtaran İlk Müdahale
Sıcak çarpması durumunda ilk müdahalenin doğru yapılması hayati önem taşır. Doç. Dr. Güven’in önerdiği adımlar şunlardır:
- Kişiyi derhal gölge bir alana veya serin bir ortama taşıyın.
- Üzerindeki fazla ve sıkı giysileri çıkarın.
- Vücudunu soğutmaya başlayın. Soğuk su ile ıslatılmış bezle silin; koltuk altı ve boyun gibi bölgelere buz kompresi uygulayın.
- Bilinci yerindeyse su verin, ancak kesinlikle zorla içirmeye çalışmayın.
- Hemen 112’yi arayın. Sıcak çarpması acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorunudur.
Hastanede Uygulanan Tedavi Süreci
Sıcak çarpması vakalarında hastanede uygulanan tedavi yöntemleri hakkında bilgi veren Doç. Dr. Güven, sürecin hızla soğutma işlemiyle başladığını belirtiyor. “Buz banyosu ve serin hava üfleme gibi yöntemler kullanılır. Su ve mineral kaybı damardan sıvı verilerek giderilir. Sıcak çarpmasının böbrek, karaciğer, beyin gibi organlara zarar verip vermediği kontrol edilir. Gerekirse hasta yoğun bakıma alınabilir. Tedavide en önemli nokta, vakit kaybetmeden müdahale etmektir” dedi.
Aşırı Sıcaklara Karşı Korunma Yöntemleri
Doç. Dr. Güven, aşırı sıcak havalarda alınması gereken önlemler konusunda şu tavsiyelerde bulundu:
- Gün içinde, özellikle 11.00–17.00 saatleri arasında zorunlu olmadıkça dışarı çıkmaktan kaçının.
- Bol, açık renkli ve pamuklu gibi nefes alan kumaşlardan yapılmış giysiler tercih edin.
- Susamayı beklemeden, gün boyunca bol bol su için.
- Mümkün olduğunca gölgede veya serin ortamlarda bulunun ve klimayı doğru şekilde kullanın.
- Egzersiz veya spor yapacaksanız, sabahın erken veya akşamın serin saatlerini tercih edin.
- Yaşlı ve yalnız yaşayan akrabalarınızı veya komşularınızı düzenli olarak kontrol edin.