AB, Slovakya Direncini Aşarak Rusya’ya Yeni Yaptırımlar Getirdi
Avrupa Birliği, Ukrayna’daki savaşı sonlandırmak amacıyla Kremlin üzerindeki baskıyı artırmak için Rusya’nın enerji ve finans sektörlerini hedef alan 18. yaptırım paketini onayladı. Brüksel’deki büyükelçilerin Cuma günü kabul ettiği paket, Slovakya Başbakanı Robert Fico’nun uzun süren vetosunu kaldırmasıyla hayata geçirilebildi.
Finans ve Enerji Sektörleri Hedefte
Yeni yaptırımlar, Rusya ekonomisinin can damarlarını hedef alıyor. Paket kapsamında uygulanan temel kısıtlamalar şunlardır:
- 22 Rus bankası ve Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) ile iştiraklerine yönelik kısıtlamalar.
- Moskova’nın gelecekte yeniden faaliyete geçirmeyi planladığı kapalı durumdaki Kuzey Akım su altı boru hatlarının doğrudan ve dolaylı kullanımının yasaklanması.
Petrol Fiyat Tavanı ve ‘Gölge Filo’ya Darbe
Diplomatik kaynaklara göre, AB, Rus ham petrolüne uygulanan mevcut varil başına 60 dolarlık fiyat tavanını daha esnek bir yapıya kavuşturuyor. Yeni düzenleme, tavan fiyatın daima ortalama piyasa fiyatının %15 altında kalmasını sağlayacak dinamik bir mekanizma içeriyor. Bu mekanizmayla yeni üst sınırın varil başına 47.6 dolardan itibaren uygulanması bekleniyor. Ancak, daha önce tavan fiyatın en büyük savunucularından olan ABD, bu aşağı yönlü revizyonu desteklemediğini belirtti.
Ayrıca yaptırımlar, Moskova’nın fiyat sınırını delmek için kullandığı yaşlı tankerlerden oluşan “gölge filo”yu da hedef alıyor. Bu kapsamda 105 geminin daha AB limanlarına ve hizmetlerine erişimi engellendi. Böylece yaptırım listesindeki “gölge filo” gemisi sayısı 400’ü aştı.
Slovakya’nın Vetosu ve Müzakere Süreci
Yaptırım paketinin onaylanmasındaki en büyük engel, Slovakya’nın vetosuydu. Ancak Bratislava’nın muhalefeti, yaptırımların kendisinden ziyade tamamen farklı bir konuyla ilgiliydi: AB’nin 2027 yılına kadar tüm Rus fosil yakıtlarının kullanımını sonlandırma planı.
Enerji Güvenliği Endişeleri
Denize kıyısı olmayan Slovakya, Rus gazına olan bağımlılığı nedeniyle bu planın tüketiciler için fiyatları artıracağı, ülkenin rekabet gücünü zayıflatacağı ve enerji güvenliğini tehlikeye atacağı gerekçesiyle şiddetle karşı çıktı. Bratislava, oy birliği gerektiren yaptırım paketini, nitelikli çoğunlukla karar verilen gaz ithalatı yasağı konusunda taviz koparmak için bir koz olarak kullandı.
Fico’nun Talepleri ve Diplomatik Çözüm
Slovakya Başbakanı Robert Fico, ülkesinin 2034’e kadar geçerli gaz sözleşmesini feshetmesi durumunda Rus enerji devi Gazprom tarafından açılabilecek 16 ila 20 milyar euro değerinde bir tazminat davasıyla karşı karşıya kalabileceğini belirterek mali güvence talep etti. Avrupa Komisyonu ise gaz yasaklarının mahkemede “mücbir sebep” sayılacağını savunuyordu.
Tıkanıklığı aşmak için Almanya Şansölyesi Friderich Merz, Polonya Başbakanı Donald Tusk ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen devreye girdi. Von der Leyen, Fico’ya gönderdiği üç sayfalık bir mektupta, “hane halkı ve sanayi üzerindeki olumsuz etkileri telafi etmek” amacıyla devlet yardımı ve AB fonlarının kullanılabileceği yönünde güvenceler verdi.
Fico, von der Leyen’in teklifinin koalisyon ortakları tarafından yetersiz bulunduğunu belirterek, “Verdikleri yanıt, Komisyon’un Slovakya’ya verdiği garantilerin yetersiz olduğu yönünde – hatta bazıları bunları HİÇ olarak tanımlıyor,” dedi.
Ancak artan diplomatik baskılar sonucunda Fico geri adım attı.
Perşembe akşamı yaptığı açıklamada Fico, “Bu noktada, 18. yaptırım paketini engellemeye devam etmek ters etki yaratacaktır. Şimdilik tüm seçenekler tükendi ve engelleme pozisyonumuzda kalmamız çıkarlarımızı tehlikeye atacaktır,” ifadelerini kullandı.
Fico, vetoyu kaldırmasına rağmen Rus gazının aşamalı olarak yasaklanmasına karşı mücadelesini sürdüreceğini de ekledi.
Uluslararası Yankılar ve Gelecek Adımlar
Yaptırım anlaşması, ABD Başkanı Donald Trump’ın Vladimir Putin’e yönelik söylemini sertleştirdiği ve Ukrayna’ya ölümcül silah yardımı ile Rusya’ya “ağır gümrük vergileri” uygulama sözü verdiği bir döneme denk geldi. Ancak Beyaz Saray, G7 ortaklarından farklı olarak Rus petrolüne daha düşük bir fiyat tavanı getirilmesini henüz onaylamadı. Brüksel için özellikle deniz sigortacılığı pazarındaki hakimiyeti nedeniyle İngiltere’nin bu karara katılımı kritik önem taşıyor.