Tartışmalı Madencilik Yasası TBMM’den Geçti: Zeytinlikler Gündemde
Kamuoyunda büyük yankı uyandıran ve zeytinlik alanların madencilik faaliyetlerine açılmasını içeren torba kanun teklifinin ilk 11 maddesi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda yapılan oylama ile kabul edildi. 21 maddelik teklifin görüşmelerine devam edilecekken, özellikle zeytinliklerle ilgili düzenleme muhalefet partileri, çevre aktivistleri ve yerel halk tarafından sert bir dille eleştiriliyor.
Tartışmaların odağındaki kanun teklifine karşı bazı köylüler ve çevre aktivistleri, teklifin geri çekilmesi talebiyle Ankara’da açlık grevine başladı.
11. Maddede Yapılan Kritik Değişiklikler Neler?
Teklifin en çok tartışılan 11. maddesi, Maden Kanunu’na eklenecek geçici bir madde ile Muğla‘daki belirli zeytinlik alanlarında elektrik üretimi amacıyla madencilik yapılmasına izin veriyor. Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) milletvekillerinin verdiği önergeyle maddede önemli değişiklikler yapıldı.
- Ağaç Sayısı Zorunluluğu: Teklifin ilk halinde şirketlere, faaliyet yürütecekleri alanla eş değer büyüklükte yeni zeytin sahası kurma şartı getirilirken, kabul edilen önergeyle bu şart, taşınan ve sökülen zeytin ağacı sayısının en az iki katı kadar yeni zeytin ağacı dikilmesi olarak değiştirildi.
- Kiralama Şartları: Zeytinliği kamulaştırılan arazi sahiplerine yeni bahçe kurmaları için tahsis edilecek arazilerin kiralama koşulları da yeniden düzenlendi. Araziler, harca esas değerin yüzde biri üzerinden 20 yıl süreyle doğrudan kiralanabilecek. Kira süresi sonunda yükümlülüklerini yerine getiren kiracıların sözleşmeleri 10’ar yıllık periyotlarla uzatılabilecek.
Muhalefet ve Sivil Toplumdan Sert Tepkiler
Muhalefet partileri, “Süper İzin” olarak adlandırdıkları düzenlemeye şiddetle karşı çıkıyor. Meclis’teki görüşmelerde CHP Ankara Milletvekili Semra Dinçer, kürsüye çıplak ayakla çıkarak elinde zeytin dalıyla bir konuşma yaparak protestosunu dile getirdi.
CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır ise düzenlediği basın toplantısında, “Üç yüz yaşındaki zeytin ağacını keseceksin, bir günlük ağaç dikeceksin. Koskoca TBMM beş tane şirketin el kaldırıp indiren CEO’su haline gelmiş. İnsanlar meclis kapısında açlık grevinde. O yüzden direnmeye devam edeceğiz” ifadelerini kullandı.
Hükümet Düzenleme ile Neyi Hedefliyor?
Hükümet kanadına göre, bu kanun teklifiyle yenilenebilir enerji yatırımlarının hızlandırılması ve madencilik faaliyetlerinin kolaylaştırılması amaçlanıyor. Düzenlemenin getirdiği bazı önemli yetkiler şunlardır:
- Rüzgâr ve güneş enerjisi tesisleri için izin süreçleri basitleştirilecek.
- Stratejik veya kritik olarak belirlenen madenlerin bulunduğu alanlarda devlet, acele kamulaştırma yapabilecek.
- Cumhurbaşkanı kararıyla, üretimin %10’unu aşmayacak şekilde bu madenlerin stoklanması zorunlu kılınabilecek.
- Kamu kurumları Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreciyle ilgili üç ay içinde görüş bildirmezse, proje “izin verilmiş” sayılacak.
- Maden arama ruhsatı için yatırım teminatı şartı getirilerek yalnızca mali ve teknik yeterliliğe sahip yatırımcıların sektöre girmesi hedefleniyor.
Köylüler ve Aktivistler Endişeli: “Toprağımızı Vermiyoruz”
Teklife karşı çıkan sivil toplum kuruluşları, köylüler ve çevre örgütleri; orman, mera, zeytinlik ve su havzaları üzerindeki koruma kalkanlarının kaldırılacağından endişe duyuyor. Aktivistler, düzenlemenin şirketlere “kamu yararı” adı altında diledikleri alanda proje yürütme imkanı tanıyacağını savunuyor.
Türkiye’nin farklı şehirlerinden Ankara’ya gelen köylüler, TBMM yakınlarındaki Cemal Süreya Parkı’nda açlık grevi başlattı. Toprağımızı Vermiyoruz Platformu adına yapılan açıklamada, “Bu talan yasası köylüleri göç etmeye zorlar. Toprak olmazsa yurt olmaz” denildi. TEMA Vakfı, DİSK, TMMOB gibi birçok kurum da yasa teklifinin geri çekilmesi için çağrıda bulundu. Muğla Çevre Platformu’na göre ise yasanın geçmesi halinde sadece Muğla’da 48 köy ve mahallenin boşaltılma riski bulunuyor.