Türkiye Ekonomisinde Bütçe Alarmı: İlk Yarıda Devasa Açık
Merkezi yönetim bütçesinin 2024 yılı ilk altı aylık sonuçları, ekonomik gidişata dair önemli sinyaller veriyor. Açıklanan verilere göre, yılın ikinci yarısında vatandaşları ve şirketleri etkileyecek sıkı mali tedbirler kapıda olabilir. Ocak-Haziran 2024 döneminde bütçe giderleri 6,6 trilyon TL‘ye ulaşırken, bütçe gelirleri 5,6 trilyon TL‘de kaldı. Bu durum, ilk yarıyıl sonunda bütçe açığının 980 milyar TL‘ye ulaştığını gösteriyor.
Faiz Giderleri Kontrolden Çıktı
Ekonomim yazarı Dr. Burcu Aydın’ın analizine göre, bütçe dengesindeki en büyük bozulma faiz harcamalarından kaynaklanıyor. Toplam bütçe giderlerinde yıl sonu hedefinin %45’i aşılırken, faiz giderleri bu oranı çoktan geçmiş durumda. Yılın ilk yarısında faiz harcamaları, geçen yılın aynı dönemine kıyasla iki katına çıkarak 1,1 trilyon TL‘ye ulaştı. Bu rakam, yılın tamamı için hedeflenen 1,9 trilyon TL’lik faiz ödeneğinin de aşılabileceği endişesini doğuruyor.
Diğer Harcamalarda Kontrollü Artış
Faiz dışı giderlerde ise daha temkinli bir artış gözlemleniyor. Bu kapsamda:
- Cari harcamalar: Geçen yıla göre %37 arttı.
- Personel ve sosyal güvenlik giderleri: Artış oranı %36 oldu.
- Sermaye giderleri ve transferler: Özellikle deprem harcamalarının etkisiyle %53’lük dikkat çekici bir artış yaşandı.
Vergi Gelirleri Beklentilerin Altında
Vergi gelirlerindeki dağılım, ekonomi yönetiminin ikinci yarıda atacağı adımların habercisi niteliğinde. Gelir vergisi tahsilatı ilk altı ayda ikiye katlanarak 1,1 trilyon TL’ye ulaşsa da, kurumlar vergisi tahsilatındaki %16’lık cılız artış endişe yarattı. Uzmanlar, bu durumu ekonomik yavaşlama ve enflasyon muhasebesi gibi faktörlere bağlıyor.
Dolaylı vergiler cephesinde de durum parlak değil. İthalattan ve yurt içinden alınan Katma Değer Vergisi (KDV) gelirleri toplamda 1,6 trilyon TL’ye ulaşsa da, %37’lik artış oranı enflasyon karşısında reel bir büyüme olmadığını gösteriyor. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gelirleri de benzer şekilde %38’lik bir artış kaydetti.
Yeni Vergi Düzenlemeleri Masada mı?
Ekonomideki yavaşlamanın özellikle tüketim vergilerine olumsuz yansıması bekleniyor. Bu durum, yüksek faiz giderleriyle birleştiğinde bütçe açığının daha da büyümesine neden olabilir. Bu riske karşı ekonomi yönetiminin yeni bütçe önlemleri hazırlığında olduğu belirtiliyor.
Gündeme gelebilecek olası düzenlemeler arasında KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerde artış, stopaj oranlarında değişiklik ve finans sektörüne yönelik yeni vergisel adımlar bulunuyor.
Haziran ayında bütçe açığının tek başına 330 milyar TL olarak gerçekleşmesi, önümüzdeki dönemin ne kadar zorlu geçeceğine işaret ediyor.