Yapay Zeka Rekabetinde Avrupa ve ABD Arasındaki Makas Açılıyor
Avrupa, yapay zeka (AI) alanında küresel bir yarışın gerisinde kalma riskiyle karşı karşıya. Kıtanın en büyük ve köklü şirketleri, özellikle bu hızla evrilen teknoloji sektöründe, Amerikalı rakiplerinin gölgesinde kalıyor. Avrupa borsaları 2025 yılında genel olarak ABD merkezli S&P 500 endeksine kıyasla daha iyi bir performans sergilese de, bu durum kıtanın lider şirketlerinin küresel pazarlardaki zayıflığını gizleyemiyor. Bu fark, inovasyon, sermaye akışı ve uzun vadeli rekabet gücü gibi alanlarda Atlantik’in iki yakası arasında derinleşen bir ayrışmaya işaret ediyor.
Piyasa Değerlerinde Dev Fark
Temmuz ortası itibarıyla Avrupa’nın halka açık en büyük yedi şirketinin toplam piyasa değeri 2,2 trilyon dolar seviyesinde neredeyse sabit kalmış durumda. Bu şirketler şunlardır:
- SAP
- Novo Nordisk
- Hermès
- ASML
- LVMH
- Roche
- Nestlé
Buna karşılık, ABD’nin ‘Muhteşem Yedilisi’ olarak adlandırılan teknoloji devleri, yılbaşından bu yana değerlerine yüzde 10,2 ekleyerek toplamda 18,8 trilyon dolarlık devasa bir piyasa değerine ulaştı. Bu grup şu şirketlerden oluşuyor:
- Nvidia
- Microsoft
- Apple
- Amazon
- Alphabet
- Meta
- Broadcom (Tesla yerine)
Teknoloji Yatırımları Liderliği Belirliyor
Bu çarpıcı ayrışma, yapay zeka ve teknoloji yatırımlarının borsa liderliğindeki belirleyici rolünü açıkça ortaya koyuyor. ABD’nin en büyük yedi şirketinin tamamı, yapay zeka altyapısı, bulut bilişim veya veri platformları gibi alanlarda pazar lideri konumundadır. Avrupa’nın ilk yedilisinde ise yalnızca iki teknoloji şirketi (SAP ve ASML) bulunurken, diğerleri lüks tüketim, ilaç ve gıda gibi daha geleneksel sektörlerde faaliyet göstermektedir.
Tek başına Nvidia’nın 4 trilyon doları aşan piyasa değeri, Avrupa’nın en büyük yedi şirketinin toplam değerini geride bırakıyor. Apeira Capital’in kurucusu Natalie Hwang, Nvidia’nın konumunu şöyle özetliyor:
“Diğerleri yapay zekayı hizmetlerine entegre ederken, Nvidia onların tüm bu hayallerini mümkün kılan altyapıyı sağlıyor. Sessizce hepsinin başarısını mümkün kılıyor ve en vazgeçilmez ortak olarak kalıyor.”
Tahminlere göre Meta, Amazon, Alphabet ve Microsoft, yalnızca 2025 yılı içerisinde yapay zeka altyapısına toplamda 320 milyar dolar yatırım yapmayı planlıyor. Bu harcamalar, büyük ölçüde veri merkezleri ve yapay zeka işleme kapasitesini artırmaya yönelik olacak.
JP Morgan’dan Avrupa’ya Uyarı: “Kaybediyorsunuz”
JP Morgan Chase CEO’su Jamie Dimon, Dublin’de katıldığı bir etkinlikte Avrupa’nın küresel rekabetteki pozisyonuna dair endişelerini net bir şekilde dile getirdi:
“Avrupa, ABD GSYH’sinin yüzde 90’ı seviyesindeyken şimdi yüzde 65’ine geriledi. Bu iyi bir tablo değil. Kaybediyorsunuz.”
Dimon, Avrupa’daki aşırı düzenlemeleri, pazarın parçalı yapısını ve düşük verimliliği kıtanın temel zayıflıkları olarak sıraladı. Çözüm olarak, eski Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi liderliğinde hazırlanan ve sanayi rekabetçiliğini artırmak için yılda 800 milyar euro yatırım öneren 2024 tarihli raporun uygulanması gerektiğini vurguladı.
Küresel Güç Dengesi ve Yapay Zeka
Avrupa’nın kurumsal devleri dünya çapında bir üne sahip olsalar da, büyüme hızları ve inovasyon kapasiteleri bakımından Amerikan teknoloji şirketlerinin gerisinde kalıyorlar. Yapay zeka, artık sadece bir teknoloji yarışı olmaktan çıkıp, ülkelerin ve kıtaların ekonomik geleceğini belirleyen bir güç göstergesine dönüşmüştür. Avrupa’nın bu yarışta iddialı olabilmesi için inovasyon açığını kapatması, özel yatırımları teşvik etmesi ve düzenleyici çerçevesini çağa uygun hale getirmesi gerekiyor. Aksi takdirde, Dimon’ın da belirttiği gibi, kaybetmeye devam edebilir.