Yargıtay’dan Milyonlarca Emekliyi İlgilendiren Emsal Karar
Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, milyonlarca emekliyi doğrudan etkileyen kritik bir karara imza attı. Kurul, tüketici kredisi borcu nedeniyle bankaların, emeklilerin maaşlarına bloke koymasının hukuka uygun olduğuna hükmetti. Bu karar, bankaların kredi sözleşmesi sırasında aldığı onaylara dayanarak emekli maaşından kesinti yapabilmesinin önünü açıyor.
Emekli Maaşına Bloke Yolu Açıldı
Resmi Gazete’de yayımlanan kararla birlikte, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve bazı Yargıtay hukuk daireleri arasında tüketici kredisi borçları konusunda yaşanan içtihat farklılıkları giderilmiş oldu. Genel Kurul, bankanın emekli maaşına bloke koymasının mümkün olduğuna oy çokluğuyla karar verdi. Kararda, yargı içtihatları arasındaki çelişkilerin hukuki istikrarsızlık yaratabileceği ve bu nedenle içtihat birleştirme kararının bağlayıcı olduğu vurgulandı.
Kararın Hukuki Dayanağı: Sözleşme Özgürlüğü
Kararın temelinde, Roma İmparatorluğu’nun 12 Levha Kanunları‘na dayanan ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda da yer alan “sözleşme özgürlüğü” ilkesi yatıyor. Emekli maaşının normal şartlarda cebri icra yoluyla haczedilemeyeceği belirtilirken, kararda şu ifadeye yer verildi: “Ancak anayasal bir hak olan sözleşme serbestisini sınırlayan bu hüküm istisnai niteliği gereği dar yorumlanmalı ve icra aşamasındaki uyuşmazlıklar için düzenlenmişken kapsamı kanunilik ilkesine aykın olacak şekilde genişletilmemelidir.”
Karşı Oy: “Hacizden Daha Ağır Sonuçlar Doğurur”
Karara eklenen bir karşı oy yazısında ise, maaşlara yönelik haciz yasağının “blokaj” kelimesi kullanılarak aşılmaya çalışıldığına dikkat çekildi. Karşı oyda, “Maaş üzerine blokaj konulması, haciz konulmasından çok ama çok daha ağır hüküm sonuçlar doğurmaktadır” denildi. Bu kararın yalnızca emeklileri değil, henüz emekli olmamış memurları ve asgari ücretlileri de etkileyebileceği, onların aylıkları üzerinde de bankalara bloke koyma hakkı tanıyacağı endişesi dile getirildi.
Uzman Görüşü: “Yeni Düzenleme Şart”
Konuyu Milliyet’e değerlendiren Türkiye Emekliler Derneği Hukuk Danışmanı Cafer Tufan Yazıcıoğlu, bankaların kredi verirken “maaşımdan kesinti yapabilirim” şeklinde bir taahhüt aldığını ve bu kararla birlikte mahkemelerdeki farklı uygulamaların sona erdiğini belirtti.
“Bir mahkemede farklı, birinde başka karar çıkıyordu. Şimdi yargı birleştirme yapmış, ‘evet yapabilir’ diyor. ‘Sosyal yardım, emekli maaşı haciz edilemez’ düzenlemesine aykırı bizce. Şu anda içtihat olduğu için bu işler kanun gibidir Türkiye’de.”
Maaş Kesintisinde Sınır Bulunmuyor
Yazıcıoğlu, yasal olarak maaşlardaki kesinti oranının dörtte biri geçmemesi gerekirken, bankaların borcun tamamını keserek emekliye geçinecek bir miktar bırakmadığını vurguladı. “Yani geçinecek bir şey bırakmıyor. Şimdi bununla beraber geçinme ücretini bırakacak bir düzenleme yapılması lazım. Orada böyle bir sınır koymuyor maalesef Yargıtay” dedi.
Taahhüt Varsa Kredi Kartı Borcu da Kapsamda
Kararın kredi kartı borçlarını kapsayıp kapsamayacağı sorusuna ise Yazıcıoğlu, “Kredi kartı ayrı bir şey ama ‘emekli maaşımdan borcum kesilecektir’ diye taahhüt verirse, bu sefer kapsar. Bir sürü şeyin önünü açar bu” yanıtını verdi. Yazıcıoğlu, bu durumun önüne geçmek için yeni bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu ve geçmişte olduğu gibi SSK’nın emeklilere kredi vermesi gibi bir sistemin düşünülebileceğini ekledi.