Irak’ta Petrol Krizi Çözülüyor: Bağdat ve Erbil Anlaşması İmzalandı
Irak’ta uzun süredir devam eden petrol anlaşmazlığında önemli bir gelişme yaşandı. Irak Başbakanlık Basın Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre, 17 Temmuz’da toplanan Bakanlar Kurulu, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) ile varılan yeni petrol anlaşmasını onayladı. Bu anlaşma, 25 Mart 2023‘te durdurulan Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması için kritik bir adım olarak değerlendiriliyor.
Anlaşmanın Ana Maddeleri Neler?
Varılan mutabakat, bölgedeki petrol gelirlerinin yönetiminde yeni bir dönemi başlatıyor. Anlaşmanın temel koşulları şu şekilde belirlendi:
- IKBY hükümeti, bölgede ürettiği tüm petrolün gelirlerini Irak’ın Devlet Petrol Şirketi olan SOMO‘ya teslim edecek.
- Teslim edilen her bir varil petrol karşılığında bölgesel hükümete 16 dolar avans ödenecek.
- IKBY’nin günlük asgari 230 bin varil petrolü Bağdat’a teslim etmesi gerekiyor. Üretim artışına bağlı olarak ek miktar da SOMO’ya aktarılacak.
- Petrol ihracatının herhangi bir nedenle durması halinde, üretilen tüm petrol doğrudan Irak Petrol Bakanlığı’na devredilecek.
Irak Meclisi, 2 Şubat’ta IKBY’de faaliyet gösteren uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse eden ve taşıma maliyetini varil başına 16 dolar olarak belirleyen düzenlemeyi onaylamıştı. Bu adım, ihracatın yeniden başlaması için önemli bir eşik olarak görülüyordu.
Uzman Değerlendirmesi: Gözler Kerkük-Ceyhan Boru Hattında
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Araştırmacısı Sercan Çalışkan, anlaşmanın önemine dikkat çekti.
Çalışkan, “IKBY’nin günlük 230 bin varil petrolü federal hükümete teslim etmeyi taahhüt etmesi, taraflar arasında ortak bir iradenin şekillenmeye başladığını gösteriyor. Anlaşmanın teknik yönlerinin ötesinde, Bağdat-Erbil hattında süregelen gerginliklerin yumuşaması, Türkiye üzerinden petrol ihracatını sağlayan Kerkük-Ceyhan Boru Hattı‘nın yeniden devreye alınması için gerekli zemini oluşturabilir.”
Güvenlik Riskleri ve Dış Baskılar
Sürecin önünde hala önemli engeller bulunuyor. Çalışkan, özellikle son dönemde IKBY’ye ait petrol sahalarına yönelik artan İHA saldırılarının enerji altyapısına yönelik riskleri gözler önüne serdiğini belirtti. Bu saldırıların boru hattı güzergahına genişlemesi, hattın sürdürülebilirliğini tehdit eden en büyük engellerden biri olabilir. Bu nedenle siyasi müzakerelerle birlikte güvenlik sorunlarının da çözülmesi gerekiyor.
Dış politika dinamiklerinin de süreci etkilediğini vurgulayan Çalışkan, “ABD’nin uzun süredir Irak merkezi hükümetine hattın açılması yönünde baskı yaptığı biliniyor. Özellikle eski ABD Başkanı Donald Trump yönetimi döneminde bu konu diplomatik temaslarda sıkça gündeme getirilmişti.” dedi.
Anlaşma Müzakerelere İvme Kazandırabilir
Çalışkan’a göre, bu anlaşma Kerkük-Ceyhan hattı üzerinden ihracatın yeniden başlaması için teknik ve siyasi bir ön zemin oluşturuyor. Bu yumuşama ortamı, taraflar arasındaki müzakereleri hızlandırabilir. Ayrıca, ABD gibi dış aktörlerin desteği, Bağdat’ın hattın açılması yönünde adım atmasını kolaylaştırabilir.
Irak’ta Kasım 2025’te yapılması planlanan seçimler öncesinde Kerkük-Ceyhan Boru Hattı’nın yeniden faaliyete geçmesi, merkezi hükümet ile IKBY arasında kritik bir müzakere başlığı olarak öne çıkıyor. Atılacak her adım, sadece enerji politikalarını değil, aynı zamanda seçim öncesi siyasi dengeleri de şekillendirecek.