Irak’ta Petrol İhracatı İçin Yeni Dönem: Kerkük-Ceyhan Hattı Gündemde
Irak merkezi hükümeti ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında petrol ihracatı konusunda varılan kritik anlaşma, 25 Mart 2023‘ten bu yana kapalı olan Irak-Türkiye petrol boru hattının yeniden faaliyete geçeceği yönündeki beklentileri önemli ölçüde artırdı.
Irak Başbakanlık Basın Ofisi’nden yapılan açıklamaya göre, 17 Temmuz’da toplanan Bakanlar Kurulu, Bağdat ve Erbil arasındaki yeni petrol anlaşmasını onaylayarak tarihi bir adım attı.
Anlaşmanın Kilit Maddeleri
Varılan mutabakat, iki taraf arasındaki mali ve idari süreçleri netleştirmeyi hedefliyor. Anlaşmanın ana hatları şu şekilde:
- IKBY hükümeti, kendi bölgesinde ürettiği petrolün tüm gelirlerini Irak’ın devlet petrol şirketi SOMO‘ya devredecek.
- SOMO, teslim edilen her bir varil petrol için bölgesel yönetime 16 dolar avans ödemesi yapacak.
- IKBY’nin ilk etapta günlük en az 230 bin varil petrolü Bağdat’a teslim etmesi kararlaştırıldı. Üretimdeki artış da SOMO’ya aktarılacak.
- Petrol ihracatının herhangi bir nedenle durması durumunda, üretilen tüm petrol doğrudan Irak Petrol Bakanlığı’na teslim edilecek.
Bu anlaşma, Irak Meclisi’nin 2 Şubat’ta IKBY’deki uluslararası petrol şirketlerinin üretim ve taşıma maliyetlerini varil başına 16 dolar olarak sabitleyen düzenlemesinin ardından geldi. Bu adım, Türkiye üzerinden ihracatın yeniden başlaması için en önemli eşiklerden biri olarak görülüyordu.
Uzman Değerlendirmesi: “Gerekli Zemin Oluşabilir”
Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) Irak Çalışmaları Araştırmacısı Sercan Çalışkan, anlaşmanın önemine dikkat çekti.
“Anlaşmanın teknik yönlerinin ötesinde, Bağdat-Erbil hattında süregelen gerginliklerin yumuşaması, Türkiye üzerinden petrol ihracatını sağlayan Kerkük-Ceyhan Boru Hattı’nın yeniden devreye alınması için gerekli zemini oluşturabilir.”
Çalışkan, anlaşmanın Kasım 2025’te yapılması planlanan seçimler öncesinde hayata geçirilmesinin Irak’ın iç siyasi istikrarı için de kritik olduğunu belirtti.
Güvenlik Riskleri ve Dış Faktörler
Sürecin önündeki zorluklara da değinen Çalışkan, Irak’ın kuzeyindeki petrol sahalarına yönelik İHA saldırılarının yarattığı risklere vurgu yaptı.
“Özellikle son dönemde IKBY’ye ait sahalarda artan İHA saldırıları, bölgedeki güvenlik açıklarını ve enerji altyapısına yönelik riskleri bir kez daha gözler önüne serdi. Dolayısıyla, hattın sadece siyasi değil, aynı zamanda güvenlik temelli sorunlarının da giderilmesi gerekiyor.”
Çalışkan, ABD’nin hattın açılması yönünde Bağdat’a uzun süredir baskı yaptığını ve bu dış politika dinamiğinin de süreci etkilediğini ekledi. Bu yumuşama ortamının, ABD gibi dış aktörlerin de desteğiyle müzakereleri hızlandırabileceğini ifade etti.
Seçim Öncesi Kritik Müzakere Başlığı
Sercan Çalışkan, 2025 seçimleri yaklaşırken Kerkük-Ceyhan Boru Hattı meselesinin merkezi hükümet ile IKBY arasında önemli bir müzakere kozu olacağını belirtti.
“Yapılan son anlaşmanın, iki taraf arasında tıkanan müzakere trafiğini normal bir zemine çekerek sonuca ulaştırdığı bu olumlu tablonun da Kerkük-Ceyhan Boru Hattı’nın açılmasına dair müzakere masasını seçimler öncesinde yeniden kurabileceği unutulmamalı.”
Atılacak adımların yalnızca enerji politikalarını değil, aynı zamanda seçim öncesi siyasi dengeleri de şekillendirmesi bekleniyor.