Trabzon’da 700 Yıllık Tarihi Su Sistemi Gün Yüzüne Çıkarıldı
Trabzon’un Akçaabat ilçesindeki turizm merkezi Orta Mahalle’de, Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği üyesi bilim insanları tarafından önemli bir keşfe imza atıldı. Yaklaşık 700 yıllık bir geçmişe sahip olan su mağaraları, yer altı tünelleri, sarnıçlar ve tarihi çeşmelerden oluşan karmaşık bir su kültürü ağı tespit edildi. Bu tarihi sistemin, günümüzün en büyük sorunlarından biri olan iklim krizine karşı sürdürülebilir bir model sunabileceği belirtiliyor.
Asırlık Mühendislik: Yağmur Suyu Hasadı
Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) projesi kapsamında yürütülen çalışmalarda, yer altı sızıntı ve yağmur sularının kiremit borular, kanallar ve oluklar aracılığıyla yaklaşık 4 kilometrelik bir hat üzerinden taşındığı ortaya çıktı. Bu sular, mağara ve tüneller vasıtasıyla mahalledeki kuyulara, bahçe havuzlarına, sarnıçlara ve çeşmelere ulaştırılıyordu. Uzmanlar, yüzlerce yıl boyunca verimli bir şekilde kullanılan bu sistemin, su kıtlığıyla mücadelede yeniden işlevsel hale getirilebileceğini vurguluyor.
Prof. Dr. Coşkun Erüz: “İklim Krizi ile Mücadelede Örnek Bir Sistem”
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz, keşfedilen sistemin önemine dikkat çekti. Erüz, yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Orta Mahalle, tarihte korunarak bugüne ulaşmış en eski yerleşim yerlerinden biridir. Bölgede, sızıntı suların toplanıp kanallarla mahalleye getirilerek kullanıldığı bir sistem kurulmuş. Bugün iklim değişikliği ile mücadele için teşvik edilen ‘yağmur suyu hasadı’ sistemi, Orta Mahalle’de yüzlerce yıldır aktif olarak kullanılıyor. Konakların tamamının bahçesinde veya merdiven altında sarnıcı bulunuyor. Bu, iklim krizi ile mücadelede örnek bir sistemdir. Yaklaşık 30 su yapısının restore edilerek Orta Mahalle’ye yeni bir kimlik kazandırılması gerekiyor.”
“Temiz Su Azalıyor, Tarihi Sistemler Islah Edilmeli”
Artvin Çoruh Üniversitesi Mimarlık Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Güler Erüz ise su hatlarının yeniden kullanılabilir hale getirilmesinin mümkün olduğunu belirtti. Erüz, “Geçmişte su sıkıntısı yaşanan bir bölge olduğu için su oldukça verimli kullanılmış. Günümüzde su kıtlığı dünyanın en büyük sorunlarından biri, temiz su azalıyor. Orta Mahalle’de su kaynaklarından evlere bağlanan hatlar mevcut. Bunların ıslah edilip düzenlenerek kullanılır hale gelmesi mümkün. Bu konu, hem acil bir ihtiyaç hem de turizm açısından önemli bir potansiyel taşıyor” dedi.
Yöre Halkı Tarihin Canlanmasını İstiyor
Bölge sakinleri de tarihi su sisteminin yeniden hayata geçirilmesini umut ediyor.
“Gün Yüzüne Çıkmalı”
Yöre halkından Müslüm Şirin, “Bu su mağaralarından akan sular, Orta Mahalle’deki tüm çeşmelere iletiliyordu. Şimdi hepsi tarihe gömüldü. Korunma altına alınarak gün yüzüne çıkması ve susuz kalan çeşmelerin suyla buluşması gerekiyor” şeklinde konuştu.
“Tarih Yeniden Canlanır”
Bir diğer mahalle sakini Adnan Mehmet Kazancı ise, “Eskiden her şey bahçeyi sulamak için havuz sularına ve sarnıçlara bağlıydı. Belki yeniden ilgilenen olursa tarih yeniden canlanır. Tarihi sokak çeşmelerimizin ve sarnıçlarımızın yeniden ihya edilmesini bekliyoruz” ifadelerini kullandı.