TBMM’de Madencilik ve Çevre Mevzuatını Değiştiren Yasa Kabul Edildi
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu, enerji ve madencilik alanlarında köklü değişiklikler öngören ‘Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ni kabul ederek yasalaştırdı. Meclis Başkan Vekili Tekin Bingöl başkanlığında toplanan Genel Kurul’da, yaşanan tartışmaların ardından yapılan oylama ile teklif yasalaştı.
Çevre Kanunu’nda ÇED Zorunluluğu Genişletildi
Kabul edilen yeni düzenleme ile ‘Çevre Kanunu’nda önemli bir değişikliğe gidildi. Kanun metninden ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir kararı’ ibaresi çıkarıldı. Artık çevreyi etkileme potansiyeli olan tüm projeler için ‘ÇED olumlu kararı’ alınması zorunlu hale getirildi. Yatırımcılar, bu kararı almadan onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatı alamayacak ve projelerine başlayamayacak. ÇED süreçleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek ve ilgili kurumların görüş bildirme süresi en geç 3 ay olarak belirlendi. Bu süre, talep halinde en fazla 1 ay uzatılabilecek.
Maden Kanunu’nda Yeni Düzenlemeler
Yeni yasa, ‘Maden Kanunu’nda da önemli değişiklikler içeriyor. Ruhsat bedeli tanımından ‘çevre ile uyum teminatı’ çıkarılırken, rehabilitasyon için alınan bedel ayrı bir kalemde düzenlendi. Ruhsat bedeli artık ruhsatın süresi, maden sayısı, içeriği ve alanın büyüklüğüne göre belirlenip her yıl ocak ayının sonuna kadar tahsil edilecek.
Elde edilecek gelirin dağılımı ise şu şekilde olacak:
- %30’u Maden Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) bütçesine,
- %70’i ise genel bütçeye aktarılacak.
Stratejik ve Kritik Madenler Cumhurbaşkanı Kararıyla Stoklanabilecek
Kanun, stratejik ve kritik madenler için yeni tanımlar ve düzenlemeler getiriyor. Arz kesintisi veya aşırı fiyat artışı durumunda ekonomik sorunlara yol açabilecek madenler ‘kritik maden’; ulusal güvenlik ve ekonomik refah için yüksek öneme sahip madenler ise ‘stratejik maden’ olarak kabul edilecek. Bu madenlerin tespiti, ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılacak. Stratejik veya kritik maden faaliyetleri için ‘acele kamulaştırma’ kararı alınabilecek. Ayrıca, Cumhurbaşkanı kararıyla, bir önceki yılın üretim miktarının %10’unu geçmemek kaydıyla bu madenlerin stoklanması istenebilecek.
Rehabilitasyon Bedeli Artırıldı
Madencilik firmalarının rehabilitasyon yükümlülükleri de yeniden düzenlendi. Firmalardan alınacak rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli kadar olacak ve ödenmesi zorunlu hale getirilecek. Mevcut düzenlemedeki çevre ile uyum bedeli indirimi kaldırılırken, devlet hakkı gelirlerinde düşüş yaşanmaması için asgari devlet hakkı miktarı ruhsat bedelinin yüzde 50 fazlası kadar artırıldı. Bu bedeller sadece rehabilitasyon için kullanılacak, haczedilemeyecek ve rehin edilemeyecek.
Zeytinlik Alanlarda Madenciliğe Şartlı İzin
Kanun, ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamaya yönelik madencilik faaliyetleri için zeytinlik alanlarda sınırlı izne olanak tanıyor. Ancak bu izin, zeytin ağaçlarının taşınması veya eş değer yeni bir zeytinlik kurulması şartına bağlandı. Ağaçların taşınmasının mümkün olmadığı durumlarda ise kamu yararı gözetilerek Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı izniyle faaliyete başlanabilecek. Bu durumda, uzman görüşleri doğrultusunda eş değer büyüklükte yeni bir zeytin sahası tesis edilmesi zorunlu olacak. Ayrıca, taşınan ağaçlardan yeterli verim alınamazsa ilave bir zeytin ağacı daha dikilecek. Bu sahalarda rehabilitasyon bedeli iki kat olarak alınacak ve çevreyle uyum teminatlarının 1 yıl içinde nakde çevrilmesi zorunlu hale getirilecek.