65 Yıllık Hasret Sona Erdi: Marcus Aurelius Heykeli Anavatanında
Anadolu’nun en değerli bronz heykellerinden biri olarak kabul edilen ve Burdur’daki Boubon Antik Kenti’nden kaçırılan Marcus Aurelius heykeli, 65 yıl sonra ait olduğu topraklara geri döndü. Bu önemli iade, Türkiye’nin diplomasi, hukuk ve bilimi bir arada kullanarak yürüttüğü ısrarlı mücadelenin bir zaferi olarak öne çıkıyor.
Heykelin Vatanına Yolculuğu
Eserin ABD’deki Cleveland Sanat Müzesi‘nden alınarak Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’ne getirilme süreci her anıyla belgelendi. Özel ahşap bir koliye yerleştirilen heykel, Türk Hava Yolları uçağına çelik halatlarla sabitlenerek yüklendi. Üzerinde arkeolog “Jale İnan’a” notu bulunan koli, Ankara’da polis eskortu eşliğinde Cumhurbaşkanlığı’na ulaştırıldı ve uzmanlar tarafından Beştepe’de açıldı.
Bakan Ersoy: “Tarihi Bir Başarıdır”
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, iade sürecini sosyal medya hesabından duyurdu:
“Uzun soluklu bir mücadeleydi. Biz haklıydık, kararlıydık, sabırlıydık ve kazandık. Diplomasi, hukuk ve bilimin ortak gücüyle yürüttüğümüz bu süreç tarihî bir başarıdır. Filozof İmparator’u çok yakında, sürpriz bir sergide Ankaralılarla buluşturacağız. Türk arkeolojisinin önemli ismi rahmetli Prof. Dr. Jale İnan öncülüğünde başlayan bu süreçte emeği geçenlere teşekkür ediyorum.”
Eserin Türkiye’ye Ait Olduğu Nasıl Kanıtlandı?
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, adeta bir dedektiflik çalışmasıyla yürütülen ispat sürecini anlattı. Ekiplerin titiz çalışması sayesinde heykelin Boubon kökenli olduğu bilimsel olarak kanıtlandı.
- Toprak Örneği: Heykelin Boubon Antik Kenti kökenli olduğunu ispatlamak için kaidesindeki delikten ve heykelin ayağındaki kurşun çıkıntıdan yola çıkıldı. Referans olarak 1967’de ele geçirilen Valerianus heykeli seçildi ve iki heykelin toprak örneklerinin karşılaştırılması planlandı.
- Titiz Numune Alma: Heykelin içindeki katılaşmış toprağı çıkarmak için ekipler, “Tırnaklarımızla kazıyarak heykelin içinden toprağı döktük” diyerek süreci anlattı. Numuneler asitsiz kâğıtlarla özenle toplandı.
- Bilimsel Testler: Laboratuvar testleri, her iki heykelin de aynı toprak bileşimine sahip olduğunu ve Boubon Antik Kenti’nden çıkarıldığını bilimsel olarak kesinleştirdi.
- Ayak Kalıbı Uyumu: Cleveland Sanat Müzesi’nin 2023’te açtığı davaya karşılık, Almanya’da yapılan analizler heykelin Boubon toprağında kaldığını doğruladı. Mayıs 2024’te alınan silikon ayak kalıbının Boubon’daki kaidelerle birebir uyumlu olduğu kanıtlanınca müze davadan vazgeçti.
1960’larda Kaçırılıp Ohio’ya Ulaştı
M.S. 2. ve 3. yüzyıllara tarihlenen ve Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u bir filozof olarak tasvir eden heykel, 1960’larda Burdur Gölhisar’daki Boubon Antik Kenti‘nden yasa dışı kazılarla çıkarıldı. Yıllar içinde el değiştiren eser, ABD Ohio’daki Cleveland Sanat Müzesi’nin koleksiyonuna dahil edilmişti. Merhum Prof. Dr. Jale İnan’ın çalışmalarıyla bilim dünyasının gündemine taşınan eserin iadesi için Türkiye 65 yıldır mücadele veriyordu.
45 Yılda 26 Binden Fazla Eser Yurda Döndü
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü çalışmalarla Anadolu’dan kaçırılan eserler ait oldukları topraklara dönmeye devam ediyor. 1980 ile 2025 yılları arasında toplam 26 bin 682 eser Türkiye’ye getirildi. Bu eserlerin 13 bin 292’si 2002-2025 arasında, 8 bin 997’si ise Bakan Mehmet Nuri Ersoy dönemini kapsayan 2018-2025 yılları arasında iade edildi.