Yanan Ormanlar Nasıl Hayata Döndürülüyor?
Bir ağacın onlarca yılda yetişmesine karşın, küçücük bir kıvılcımın ormanları dakikalar içinde küle çevirebildiği acı bir gerçek. Her yıl milyonlarca hektar ormanlık alan yangınlar nedeniyle yok olurken, bu değerli doğal mirasın yeniden yeşermesi büyük bir çaba ve zaman gerektiriyor. Türkiye’de yanan orman alanları, üç ana yöntemle küllerinden yeniden doğuyor.
1. Doğal Gençleştirme
İlk ve en doğal yöntem, doğanın kendi kendini onarmasına izin vermektir. Yangın sonrası, özellikle kızılçam ve karaçam gibi türlerin bulunduğu ve tohum stokunun yeterli olduğu alanlarda, yanmış dallar sahada bırakılır. Bu dallardaki kozalaklar ve tohumlar zamanla çimlenir. Bir sonraki yıl, dikenli çalılar temizlenerek yeni filizlenen fidanların yoğunluğu izlenir. Eğer doğal gençleşme oranı yeterli görülürse, alana dışarıdan müdahale edilmez.
2. Tarımla Destekli Tohumlama
İkinci yöntem, doğal tohum stokunun yetersiz kaldığı sahalarda devreye girer. Bu yöntemde, toprağın yapısına uygun tohumlar doğrudan araziye serpilerek ağaçlandırma süreci desteklenir.
3. Fidan Dikimi
Üçüncü ve en yaygın bilinen yöntem ise tohum stoku olmayan veya genç ormanlarda fidan dikimi yapılmasıdır. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) tarafından yerel genetiğe uygun olarak üretilen fidanlar, genellikle Aralık-Şubat ayları arasında toprakla buluşturulur. Dikim sonrası ilk üç yıl boyunca fidanların en az yüzde 80’inin hayatta kalması için bakım, çapalama, yabani ot temizliği ve sulama gibi işlemler titizlikle yürütülür. Ancak bu yöntemlerle bile bir ormanın genç bir ekosisteme dönüşmesi 20 ila 60 yıl sürebilmektedir.
Ağaçlandırmada Hangi Türler Tercih Ediliyor?
Her orman yangını sonrası “Yanan alanlara sadece çam dikiliyor” veya “Neden meyve ağacı dikilmiyor?” gibi sorular gündeme gelmektedir. Türkiye ormanlarının mevcut yapısı şu şekildedir:
- %30 Meşe
- %23 Kızılçam
- %17 Karaçam
- %7 Sarıçam
- %23 Diğer türler
Yangın sonrası çalışmalarda, doğayla tam uyumlu ağaçlandırma yapılmasına büyük özen gösterilir. OGM’nin yürüttüğü Yanan Orman Alanlarının Rehabilitasyonu ve Yangına Dirençli Ormanlar Tesisi Projesi (YARDOP) kapsamında, her bölgenin kendine özgü koşulları dikkate alınır. Projede; iklim, toprak yapısı, rakım, güneşlenme süresi ve bitki biyolojisi gibi faktörlere göre yangına daha dirençli ormanlar oluşturulması hedeflenir. Bu kapsamda, ormanlarda doğal olarak yetişen meşe, sedir, ladin, kestane, kızılağaç ve gürgen gibi türlerin dikimine öncelik verilir.
2025 Yazında Yangınlarla Büyük Mücadele
Türkiye, 2025 yazında orman yangınlarına karşı yürütülen mücadelede önemli bir başarıya imza attı. Yangınla mücadele ekipleri, zamanla adeta bir yarış içine girdi. Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda; 27 uçak, 105 helikopter, 6 bin kara aracı ve 25 bin personel ile yurdun dört bir yanında teyakkuz halinde olundu. Yıl başından itibaren hava araçları toplam 27.332 sorti gerçekleştirerek, alevlerin üzerine tam 90 bin ton su bıraktı.
Meteoroloji’den Kritik Yangın Riski Uyarısı
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, artan sıcaklıklar nedeniyle yangın riskinin yükseldiği konusunda uyarılarda bulundu. Özellikle Ankara, Karabük, Bartın, Zonguldak, Bolu, Düzce, Kırıkkale ve Çankırı gibi iller başta olmak üzere tüm vatandaşlara orman yangınlarına karşı duyarlı olmaları çağrısı yapıldı. Vatandaşların ateş ve anız yakmamaları, sigara izmaritlerini söndürmeden atmamaları ve çevreye çöp bırakmamaları hayati önem taşımaktadır.