Tarih Sahnesindeki Fikir Ayrılığı: Mustafa Kemal ve Kâzım Karabekir
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında, iki önemli isim olan Mustafa Kemal Atatürk ve Kâzım Karabekir Paşa arasında yaşanan ve basına yansıyan bir polemik, tarihsel bir anektod olarak öne çıkmaktadır. Tartışmanın merkezinde, Karabekir Paşa’nın çocuklar için kaleme aldığı “Şarkılı İbret” isimli müsâmere kitabı yer almaktadır.
Milliyet Gazetesindeki Polemik
Kâzım Karabekir’in 5 Mayıs 1933 tarihli Milliyet gazetesinde yayımlanan mektubuna, ertesi gün Mustafa Kemal’in “Millîci” takma adıyla bir cevap verdiği iddia edilmektedir. Bu cevapta Mustafa Kemal, Karabekir’i “Şarkılı İbret” gibi eserler yerine İstiklâl Harbi’ne dair anılarını yazmaya davet ederek eleştirel bir üslup kullanmıştır.
“İnkılâp ve mücadele tarihine âit hâtıraların şimdiye kadar tespit edilmemesi, paşanın buyurduğu gibi, bir suçtur, hattâ millî bir günahtır… Millî mücadelenin içinde yaşamış, bu mücadelede büyük roller almış olan Karabekir Paşanın, hiç olmazsa bizzat içinde yaşadığı kısımlarını yazmasına şimdiye kadar kim mâni oldu? Her halde muhterem paşa; neşrettikleri ‘Şarkılı ibret’ eseri yerine İstiklâl harbinin bir kaç safhasını vatan çocuklarına öğretecek başka bir eser hediye etselerdi; tarih ve hakikat namına daha büyük bir hizmet görmüş… olurlardı!”
Bu eleştiri, Karabekir’in çocuklara yönelik çalışmalarının önemini ve amacını göz ardı ettiği şeklinde yorumlanmıştır.
“Yetim Babası” Kâzım Karabekir ve Çocuklara Adanmış Bir Hayat
Mustafa Kemal’in eleştirdiği “Şarkılı İbret” eseri, Kâzım Karabekir’in himayesine aldığı binlerce şehit yetimi için yazdığı bir temsil kitabıdır. İlk baskısı 1922’de Trabzon’da, genişletilmiş ikinci baskısı ise 1924’te İstanbul’da yapılan eser, dokuz adet şarkılı oyun içermektedir.
Eğitime Verdiği Önem ve Kurduğu Okullar
Karabekir Paşa, “Yetim Babası” olarak anılmasını sağlayan çalışmalarıyla sadece çocukların barınma ve beslenme ihtiyaçlarını karşılamakla kalmamış, aynı zamanda onların vatana faydalı bireyler olarak yetişmelerini hedeflemiştir. Bu amaçla çok sayıda okulun açılmasına öncülük etmiştir:
- Erzurum’da: Sanâyi Mektebi, Leylî Eytâm İbtidâî Mektebi, Erzurum Ana Mektebi, Otomobil Mektebi
- Sarıkamış’ta: Sıhhiye Mektebi, Sarıkamış Askerî İdâdîsi, Sarıkamış Ana Mektebi
Ayrıca, çocuklar için “Çocuklara Öğütlerim” ve “Hâlâ Bu Mekteb” gibi eserler de kaleme almıştır. “Çocuk Dâvâmız” isimli kitabı ise bu konudaki derinlemesine çalışmalarının bir ürünüdür.
Karabekir Paşa’nın Kendi Ağzından Çalışmalarının Sebebi
Karabekir Paşa, “Şarkılı İbret” eserinin önsözünde, bu kitabı yazma amacını şu sözlerle açıklamıştır:
“Çocuklarımızın rûh, dimâğ ve vücûdlarını bir arada terbiye etmek ihtiyâcını yakından görerek, ilk gencliğimin şiir ve mûsıkî vâdisinde hayâtıma kazandırdığı basît mâlûmâtla, birkaç “oyun” yazdım. Memleketin sevgili evlâdlarına hediye ettim.”
Karabekir Paşa, savaşın yetim bıraktığı Ermeni çocuklarına da sahip çıkarak büyük bir insanlık örneği göstermiş, onların kendi kültür ve dinlerini koruyarak yetişmeleri için Trabzon’da Amerikalıların açtığı bir yetimhaneye yerleştirilmelerini sağlamıştır. Bu hassasiyeti, onun sadece bir komutan değil, aynı zamanda derin bir merhamet ve şefkat sahibi olduğunu göstermektedir.