Hamilelikte Beslenme ve Tip 1 Diyabet Riski Arasındaki Bilimsel Bağlantı
Gebelikte benimsenen beslenme alışkanlıkları, yalnızca anne sağlığını değil, aynı zamanda doğacak çocuğun bağışıklık sisteminin geleceğini de şekillendirebilir. Saygın bilim dergisi Journal of Epidemiology & Community Health‘te yayımlanan kapsamlı bir çalışma, hamilelik sırasında iltihaplanmayı tetikleyen (inflamatuar) bir diyet uygulamanın, çocuklarda tip 1 diyabet geliştirme olasılığını %16 oranında artırabileceğini gözler önüne serdi.
Araştırma Detayları ve İnflamatuar Diyet Puanı
Çalışma, Danimarka Ulusal Doğum Kohortu’ndan alınan 67.701 anne-çocuk çiftinin verilerini analiz etti. Gebeliğin yaklaşık 25. haftasında annelere sunulan detaylı beslenme anketleri aracılığıyla her anne için “EDII” (Empirical Dietary Inflammatory Index) olarak bilinen bir inflamatuar diyet puanı hesaplandı.
Puanı Etkileyen Besin Grupları
Araştırmaya göre, diyetin inflamasyon puanını yükselten gıdalar şunlardır:
- Kırmızı ve işlenmiş et ürünleri
- Şekerle tatlandırılmış içecekler
- Rafine tahıllar (beyaz un vb.)
- Kızartılmış yiyecekler
- Trans yağ içeren ürünler
Öte yandan, anti-inflamatuar (iltihap karşıtı) özellikleriyle puanı düşüren besinler ise şunlardır:
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Sarımsak ve domates
- Tam tahıllı ürünler
- Meyveler
- Kahve ve çay
Araştırma sonuçları, EDII puanındaki her bir birimlik artışın, çocuğun tip 1 diyabet riskini %16 oranında yükselttiğini net bir şekilde ortaya koydu.
Diyet Dışındaki Diğer Risk Faktörleri
Araştırmanın başyazarı Prof. Sjurdur F. Olsen, Newsweek’e verdiği demeçte, hamileliğin ortalarında üç önemli risk faktörünün altını çizdi. Olsen, bu faktörleri şöyle sıraladı:
“Hamileliğin ortasında üç bağımsız risk faktörü öne çıkıyor: inflamatuar diyet, yüksek gluten tüketimi ve sigara kullanımı.”
Araştırmacılar, sigara kullanımının bu tabloda şaşırtıcı bir şekilde “koruyucu” bir etki gösteriyor gibi görünmesine rağmen, bu durumun farklı biyolojik mekanizmalarla ilişkili olabileceğini ve nedenlerinin anlaşılması için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu belirtti. Ayrıca, günlük 10 gramlık gluten artışının dahi çocukta diyabet riskini %36 gibi ciddi bir oranda artırması, dikkat çeken bir diğer önemli bulgu oldu.
Bağışıklık Sisteminin Temelleri Anne Karnında Atılıyor
Tip 1 diyabet, vücudun bağışıklık sisteminin pankreasta bulunan ve insülin üreten hücrelere saldırması sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Genellikle çocukluk ya da ergenlik döneminde teşhis edilir ve hastaların yaşam boyu insülin tedavisi görmesini gerektirir.
Genetik yatkınlığın önemli bir rolü olsa da, vakaların dünya genelinde her yıl %3-4 oranında artış göstermesi, çevresel faktörlerin de bu hastalık üzerinde büyük bir etkiye sahip olduğunu kanıtlıyor. Araştırmacılar, doğum öncesi dönemdeki “düşük seviyeli inflamasyonun”, bağışıklık sisteminin nasıl programlandığı konusunda kritik bir belirleyici olduğunu vurguluyor.