İstanbul’da Kritik Diplomasi Haftası: Gözler Müzakerelerde
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, İstanbul bu hafta uluslararası diplomasinin kalbi olacak. Şehir, hem İran’ın nükleer programına ilişkin kritik görüşmelere hem de Rusya ile Ukrayna arasındaki müzakerelere ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor.
İran ve Avrupalı Güçler Nükleer Anlaşma İçin Masada
İran devlet televizyonu, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya’nın (E3) talebi üzerine yeni bir müzakere turunun kabul edildiğini duyurdu. Görüşmelerin, 25 Temmuz Cuma günü dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde İstanbul’da yapılması planlanıyor. Toplantıda İran’ı, Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi temsil edecek.
Taraflar en son 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da bir araya gelmiş ve ABD ile İran arasında devam eden görüşmelerin devamı niteliğinde yeni toplantılar yapma konusunda anlaşmıştı. Ancak, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırıları sonrasında hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen müzakere süreci durma noktasına gelmişti.
Rusya-Ukrayna Müzakereleri İçin de Adres İstanbul
Diplomatik kaynaklar, İran nükleer görüşmelerinin yanı sıra, Rusya ve Ukrayna arasındaki müzakerelerin de bu hafta içinde İstanbul’da yapılmasının öngörüldüğü bilgisini paylaştı. Bu gelişme, İstanbul’un çatışmaların çözümünde kilit bir arabuluculuk merkezi olarak rolünü pekiştiriyor.
Gündemdeki Kritik Konu: ‘Tetik Mekanizması’
Müzakerelerin merkezinde, İran’ın endişeyle yaklaştığı ve ‘tetik mekanizması (snapback)‘ olarak bilinen madde yer alıyor. Bu mekanizma, Avrupa ülkelerine, anlaşma ihlali durumunda İran’a yönelik Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden uygulama hakkı tanıyor. Söz konusu mekanizmanın süresinin 18 Ekim’de dolacak olması, görüşmelerin aciliyetini artırıyor.
2015 Nükleer Anlaşmasının Geçmişi
2015 yılında İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında imzalanan anlaşma, yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmasını öngörüyordu. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden devreye sokması süreci sekteye uğrattı. İran, Avrupalı tarafların ABD yaptırımlarını telafi edememesi üzerine anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak durdurmuştu.
İranlı yetkililer ise Avrupalı tarafların anlaşmanın temellerini ihlal ettiklerini ve bu nedenle ‘tetik mekanizmasını’ harekete geçirecek hukuki bir dayanağa sahip olmadıklarını savunuyor.
Kaynak: AA / TRT HABER