İran Nükleer Müzakereleri İçin Yeniden İstanbul’da Masaya Oturuluyor
İran devlet televizyonunun aktardığı bilgilere göre, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı taraflarının talebi üzerine Tahran yönetimi yeni bir nükleer görüşme turunu kabul etti. Kritik müzakerelerin adresi olarak bir kez daha İstanbul belirlendi.
Görüşmenin Detayları ve Katılımcılar
Dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde düzenlenecek olan nükleer görüşmeler, 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da gerçekleştirilecek. Bu önemli toplantıda İran heyetine, Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi liderlik edecek.
İran ile nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olarak bilinen E3 (İngiltere, Fransa ve Almanya), en son 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da bir araya gelmişti. Taraflar, ABD ile İran arasında süren müzakereler esnasında yapılan görüşmelerin devam ettirilmesi yönünde fikir birliğine varmıştı.
İsrail Saldırıları Sonrası Kesintiye Uğrayan Süreç
İran ve ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik başlattığı saldırılar, hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik süreci sekteye uğratmıştı.
Gündemdeki Kritik Madde: “Tetik Mekanizması”
İran’ın en büyük endişesi, 2015 anlaşmasıyla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme potansiyeli taşıyan ve “tetik mekanizması (snapback)” olarak adlandırılan maddenin Avrupalı ülkeler tarafından işletilmesi. Bu mekanizmanın süresinin 18 Ekim’de sona erecek olması, endişeleri artırıyor. Eğer nükleer programla ilgili bir uzlaşı sağlanamazsa, Avrupa ülkelerinin bu tarihten önce mekanizmayı devreye sokabileceği değerlendiriliyor.
2015 Anlaşması ve Sonrası
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te, yaptırımların kaldırılmasına karşılık İran’ın nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini öngören bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları geri getirmesi süreci tıkamıştı. İran’ın Avrupalı ülkelerden yaptırımları telafi etme talebi ise yanıtsız kalmıştı.
Bunun üzerine Tahran, anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurarak yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine geri dönmüştü. İngiltere, Fransa ve Almanya ise anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle İran’a karşı BM yaptırımlarını yeniden devreye sokma imkanı tanıyan “snapback” kozunu kullanma tehdidinde bulunuyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalıların “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” gerekçesiyle bu mekanizmayı kullanma hakkına sahip olmadığını savunuyor.