Kritik Nükleer Müzakereler İçin Adres İstanbul Oldu
İran devlet televizyonu tarafından yapılan açıklamaya göre, 2015 nükleer anlaşmasının Avrupalı taraflarının talebi üzerine Tahran yönetimi yeni bir müzakere turunu kabul etti. Kritik görüşmelerin adresi olarak İstanbul belirlendi.
Görüşmelerin Detayları ve Katılımcılar
Dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilecek olan nükleer görüşmeler, 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da yapılacak. Bu önemli toplantıda İran heyetine dışişleri bakan yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi başkanlık edecek.
İran ve nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan E3 ülkeleri (İngiltere, Fransa ve Almanya), en son 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da bir araya gelmişti. O toplantıda taraflar, ABD ile İran arasında devam eden müzakereler ışığında görüşmelere devam etme kararı almıştı.
Müzakere Sürecini Sekteye Uğratan Gelişmeler
İran ile ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik başlattığı saldırılar, hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik süreci kesintiye uğratmıştı.
Avrupa’nın ‘Tetik Mekanizması’ Endişesi
Tahran yönetiminin en büyük endişelerinden biri, 2015 anlaşmasıyla kaldırılan Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarının geri getirilmesine olanak tanıyan ve “tetik mekanizması (snapback)” olarak bilinen maddenin Avrupalı ülkeler tarafından devreye sokulması ihtimali. Bu mekanizmanın geçerlilik süresi 18 Ekim‘de doluyor. Eğer İran’ın nükleer programı konusunda bir uzlaşı sağlanamazsa, Avrupalıların bu tarihten önce mekanizmayı harekete geçirebileceği belirtiliyor.
2015 Nükleer Anlaşmasının Geçmişi ve ‘Snapback’ Maddesi
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te, yaptırımların kaldırılmasına karşılık Tahran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmasını öngören bir anlaşma imzalanmıştı. Ancak ABD, 2018 yılında anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiş ve İran’a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya koymuştu.
İran, Avrupalı taraflardan ABD yaptırımlarını telafi edecek adımlar atmasını talep etse de, Avrupa ülkeleri ABD’nin bu eylemine karşı çıkmalarına rağmen somut bir adım atamamıştı. Bunun üzerine İran, bir yıl sonra anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak askıya alarak yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme faaliyetlerine yeniden başlamıştı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı tarafların, “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” ve “anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri” gerekçesiyle bu mekanizmayı harekete geçirecek hukuki bir dayanağa sahip olmadıklarını savunmuştu.
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin çekilmesinin ardından anlaşmayı ayakta tutmaya çalışsalar da, İran’ın anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden devreye sokma imkanı veren “snapback” maddesini işletme tehdidini gündemde tutuyor.