İstanbul, Kritik Nükleer Müzakerelere Ev Sahipliği Yapıyor
İran, 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları olan İngiltere, Fransa ve Almanya (E3) ile yeni bir görüşme turu için masaya oturmayı kabul etti. İran devlet televizyonunun duyurduğuna göre, kritik zirve 25 Temmuz Cuma günü İstanbul’da gerçekleştirilecek.
Görüşme Detayları ve Katılımcılar
Dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde yapılacak olan bu önemli toplantıda İran heyetine Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Tahtrevançi ile Kazım Garibabadi başkanlık edecek. Bu görüşme, tarafların en son 16 Mayıs’ta yine İstanbul’da bir araya gelerek müzakerelerin devamı yönünde anlaştıkları toplantının bir devamı niteliğinde olacak.
Müzakereleri Sekteye Uğratan Gerilim
İran ile ABD arasında devam eden müzakere süreci, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik saldırıları sonrasında kesintiye uğramıştı. Bu saldırı, hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen diplomatik çabaları durma noktasına getirmişti.
Anlaşmanın Geleceği ve ‘Tetik Mekanizması’ Endişesi
Görüşmelerin merkezinde, İran’ın en büyük endişelerinden biri olan ve “tetik mekanizması (snapback)” olarak adlandırılan madde bulunuyor. Bu mekanizma, Avrupa ülkelerine, anlaşma koşullarının ihlali durumunda Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını yeniden devreye sokma hakkı tanıyor. Söz konusu mekanizmanın geçerlilik süresinin 18 Ekim‘de sona erecek olması, müzakerelere aciliyet kazandırıyor. Eğer bir çözüm bulunamazsa, Avrupalı tarafların bu tarihten önce mekanizmayı işletmesinden endişe ediliyor.
2015 Nükleer Anlaşmasının Geçmişi
İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ve Almanya arasında 14 Temmuz 2015’te imzalanan anlaşma, yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran’ın nükleer faaliyetlerini sınırlandırmasını öngörüyordu. Ancak ABD’nin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve yaptırımları yeniden uygulaması, süreci baltaladı. İran, Avrupalı taraflardan ABD yaptırımlarını telafi edecek adımlar atmasını beklese de somut bir karşılık alamadı. Bunun üzerine İran, anlaşmadaki taahhütlerini aşamalı olarak askıya alarak yüksek düzeyli uranyum zenginleştirme gibi faaliyetlere geri döndü. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalıların anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri için bu mekanizmayı kullanma haklarının olmadığını savunuyor.