İran ve Avrupa Üçlüsü Nükleer Müzakereler İçin Masaya Dönüyor
İran, nükleer programı konusundaki diplomatik tıkanıklığı aşmak amacıyla üç büyük Avrupa ülkesi olan Almanya, Fransa ve İngiltere ile yeniden görüşmelere başlamayı kabul ettiğini duyurdu. Bu gelişme, bölgedeki gerilimin ardından uluslararası diplomaside yeni bir kapı aralama potansiyeli taşıyor.
Görüşmelerin Zamanlaması ve Formatı
İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi, “Avrupalılarla toplantı için bir tarih belirlemeye çalışıyoruz” diyerek müzakere niyetini teyit etti. Yerel basında yer alan bilgilere göre, Araghchi’nin geçtiğimiz Cuma günü Avrupa Birliği Dış Politika Şefi Kaja Kallas ve Avrupalı mevkidaşlarıyla bir araya geldiği belirtildi. Görüşmelerin dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde gerçekleştirilmesi ve müzakere formatı üzerinde anlaşmaya varıldığı aktarıldı.
Saldırılar ve Yaptırım Tehditlerinin Gölgesinde Müzakere Arayışı
Bu diplomatik adım, İsrail ile yaşanan ve hem İsrail’in hem de ABD’nin İran’ın kilit nükleer tesislerine yönelik saldırılar düzenlediği 12 günlük çatışma döneminin hemen ardından geldi. Saldırılar sonrası Tahran, Birleşmiş Milletler nükleer denetçileriyle işbirliğini askıya almıştı. Görüşmelerin yeniden başlaması, Avrupalı güçlerin, İran’ın müzakerelere dönmemesi halinde 2015 nükleer anlaşmasıyla kaldırılan yaptırımları “geri tepme” mekanizması aracılığıyla yeniden uygulamakla tehdit ettiği bir dönemde kritik önem taşıyor.
İran’ın ABD ile Görüşme Koşulu: Güvence Talebi
İranlı yetkililer, ABD ile doğrudan müzakerelere başlamak için net bir şart öne sürüyor. Dışişleri Bakanı Araghchi, bu ayın başlarında yaptığı açıklamada, ülkesine karşı yeni saldırılar düzenlenmeyeceğine dair güvence verilmesi halinde Washington ile masaya oturabileceklerini belirtti.
Tahran’da yabancı diplomatlara konuşan Araghchi, İran’ın nükleer programıyla ilgili görüşmelere her zaman hazır olduğunu vurgulayarak, “Görüşmelerin yeniden başlaması durumunda bu eğilimin savaşa yol açmayacağına dair güvence verilmesi gerekiyor” dedi.
Araghchi ayrıca, ABD eski Başkanı Donald Trump’ın karşı çıkmasına rağmen, uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin İran topraklarında devam etmesi gerektiği yönündeki Tahran’ın kararlı tutumunu yineledi.
Nükleer Programın Mevcut Durumu ve Tartışmalar
İsrail, İran’a yönelik saldırılarını Tahran’ın nükleer bomba elde etme potansiyeline karşı bir önlem olarak gerekçelendiriyor. Ancak uluslararası kurumların değerlendirmeleri farklılık gösteriyor:
- ABD istihbarat teşkilatları ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran’ın organize nükleer silah programını 2003 yılında sonlandırdığı görüşünde.
- Buna karşın Tahran, uranyumu %60 saflığa kadar zenginleştirmeye devam ediyor. Bu seviye, teknik olarak silah yapımı için gereken %90 saflığa oldukça yakın bir basamak olarak kabul ediliyor.
Son olarak, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 7 Temmuz’da yaptığı açıklamada saldırıların ülkesinin nükleer altyapısında ciddi hasara yol açtığını ve hasar tespit çalışmalarının sürdüğünü ifade etti.