AB-ABD Ticaretinde Kriz Kapıda: Tarifeler İlişkileri Tehdit Ediyor
Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki ticari gerilim, 1 Ağustos‘ta yürürlüğe girmesi beklenen yeni gümrük vergileriyle zirveye tırmanıyor. Taraflar arasında bir anlaşma sağlanamazsa, dünyanın en büyük ikili ticaret ilişkisi fiilen durma riskiyle karşı karşıya kalabilir.
Trump Dönemi Politikaları ve Ticari Dengesizlikler
ABD Başkanı Donald Trump’ın “Önce Amerika” sloganıyla başlattığı korumacı ticaret politikaları, Washington’un en yakın müttefikleri olan Avrupa ülkeleriyle ilişkilerini gerdi. Yıllık 1,5 trilyon avroyu aşan hacmiyle dünyanın en büyük ve entegre ekonomik ilişkisine sahip olan AB ve ABD, bu politikalar nedeniyle bir ticaret savaşının eşiğine geldi.
Rakamlarla Ticaretin Boyutu
AB Komisyonu verilerine göre, taraflar arasındaki ticari denge oldukça karmaşık bir yapıya sahip:
- Mal Ticareti: AB, 2023’te ABD’ye 532,3 milyar avroluk mal ihraç ederken, 335 milyar avroluk mal ithal etti. Bu durum, AB lehine 197,3 milyar avroluk bir ticaret fazlası yarattı. Trump yönetimi özellikle bu fazlalıktan rahatsızlık duyuyor.
- Hizmet Ticareti: Bu alanda ise üstünlük ABD’de. AB, 2023 yılında ABD’den 427,3 milyar avroluk hizmet alırken, 318,7 milyar avroluk hizmet satışı gerçekleştirdi. ABD’nin hizmet ticaretindeki fazlası 108,6 milyar avroyu buldu.
- Doğrudan Yatırımlar: İki ekonomi arasındaki karşılıklı doğrudan yatırımların toplam değeri ise 2,3 trilyon avro seviyesinde bulunuyor.
ABD’nin Gümrük Vergisi Hamleleri
İhracata dayalı bir ekonomiye sahip olan AB’ye karşı mesafeli bir duruş sergileyen Trump yönetimi, bir dizi tarife kararını uygulamaya koydu.
Çelik, Alüminyum ve Otomotiv Sektörleri Hedefte
İlk adım, Mart 2025’te AB menşeli çelik ve alüminyuma uygulanan yüzde 25‘lik tarife ile atıldı ve bu oran Temmuz ayında yüzde 50‘ye çıkarıldı. Ardından, Avrupa’nın en önemli ihracat kalemlerinden olan otomobil ve otomobil parçalarına da yüzde 25 oranında ek gümrük vergisi getirildi.
Müzakere Süreci ve Ertelenen Tarifeler
ABD’nin “karşılıklı tarifeler” adımıyla AB için belirlediği başlangıç oranı yüzde 20 oldu. AB’nin müzakere çağrıları bir süre yanıtsız kalsa da, Çin ile yaşanan gerilimin ardından Trump, AB’ye yönelik ek tarifeleri 90 günlüğüne erteledi. Ancak görüşmelerin sonuçsuz kaldığını belirten Trump, 1 Haziran’da yüzde 50‘lik bir tarife önerdi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yapılan telefon görüşmesinin ardından bu karar önce 9 Temmuz’a, ardından müzakerelere zaman tanımak amacıyla 1 Ağustos‘a ertelendi. ABD’nin bu tarih itibarıyla uygulamayı planladığı tarife oranının ise yüzde 30 olacağı açıklandı.
Avrupa Birliği’nin Misilleme Hazırlıkları
AB, başından beri yapıcı bir diyalogdan yana olsa da olası bir tarife artışına karşı misilleme hazırlıklarını sürdürüyor. AB yetkilileri, tüm senaryolara karşı hazır olduklarını belirtiyor.
Karşılık Verilecek Ürün Listeleri
Bu çerçevede AB’nin hazırladığı misilleme paketleri şunları içeriyor:
- ABD’nin çelik ve alüminyum tarifelerine karşılık 21 milyar avroluk bir ürün listesi.
- Otomotiv ve başlangıçtaki yüzde 20’lik vergiye karşı hazırlanan 72 milyar avroluk misilleme listesi. Bu listede Boeing uçakları, makine, otomobil ve viski gibi geniş bir ürün yelpazesi bulunuyor. Bu liste, tarife oranının yüzde 30’a çıkarılmasıyla güncelleniyor.
Ayrıca AB, dijital platformlar gibi ABD’nin güçlü olduğu teknoloji sektörlerine yönelik önlemleri ve kamu ihalelerine katılımın kısıtlanması gibi adımları da değerlendiriyor. AB tarafı, yüzde 30 veya üzerinde bir tarife oranının karşılıklı ticareti “imkansız” hale getireceğini ve en azından yüzde 10 seviyesinde bir oranla ticari ilişkilerin devam ettirilmesini arzuluyor.