AB ve ABD Arasında Ticaret Krizi Kapıda
Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasındaki tarife geriliminin çözülememesi, küresel ticarette büyük bir kriz riski doğuruyor. 1 Ağustos tarihinde yeni gümrük vergilerinin devreye girmesi durumunda, iki dev ekonomi arasındaki ticaretin fiilen durma noktasına gelebileceği belirtiliyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın “Önce Amerika” politikası çerçevesinde başlattığı katı ticaret uygulamaları, ABD’nin en yakın müttefikleri olan Avrupa ülkeleriyle ilişkilerini gerginleştirdi.
Devasa Ticaret İlişkisinin Boyutları
AB ve ABD, yıllık 1,5 trilyon Euro’yu aşan toplam hacimle dünyanın en büyük ikili ticaret ve yatırım ilişkisine sahiptir. Bu entegre ekonomik ilişki, mal, hizmet ve yatırımları kapsamaktadır. AB Komisyonu verilerine göre, AB’nin ticaret dengesi ve Trump’ın rahatsızlığı şu şekildedir:
- Mal Ticareti: AB, geçen yıl ABD’ye 532,3 milyar Euro’luk mal satarken, 335 milyar Euro’luk ürün ithal etti. Bu durum, AB lehine 197,3 milyar Euro’luk bir ticaret fazlası yarattı.
- Hizmet Ticareti: ABD, 2023 yılında AB’den 427,3 milyar Euro’luk hizmet alımı yaparken, 318,7 milyar Euro’luk hizmet satışı gerçekleştirdi. Bu alanda ise ABD lehine 108,6 milyar Euro’luk bir fazla oluştu.
Ayrıca, iki blok arasındaki karşılıklı doğrudan yatırımların toplam değeri 2,3 trilyon Euro seviyesindedir.
Krizi Tetikleyen Adımlar: Gümrük Vergileri
İhracat odaklı AB ekonomisine mesafeli yaklaşan Trump yönetimi, çeşitli alanlarda ek gümrük vergileri uygulamaya başladı.
Çelik, Alüminyum ve Otomotiv Tarifeleri
İlk adım, Mart 2025’te AB menşeli çelik ve alüminyuma uygulanan %25’lik yeni tarife ile atıldı ve bu oran Temmuz’da %50’ye çıkarıldı. Ardından, Avrupa’nın en büyük ihracat kalemlerinden olan otomobil ve parçalarına yönelik %25’lik bir tarife daha getirildi. Trump’ın “karşılıklı tarifeler” adını verdiği bir sonraki adımda ise AB için %20’lik yüksek bir oran belirlendi.
Müzakere Süreci ve Ertelenen Yaptırımlar
AB’nin müzakere çağrıları uzun süre yanıtsız kalsa da, ABD-Çin geriliminin artmasıyla Trump, ek tarifeleri 90 günlüğüne askıya aldı. Ancak daha sonra görüşmelerin sonuçsuz kaldığını belirterek, 1 Haziran’dan itibaren %50’lik tarife önerdi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile yapılan telefon görüşmesinin ardından bu karar önce 9 Temmuz’a, ardından müzakerelere zaman tanımak için 1 Ağustos’a ertelendi. Trump, bu son erteleme ile birlikte tarife oranının %30 olacağını duyurdu.
AB’nin Misilleme Hazırlıkları
AB, ticari sorunların müzakere yoluyla çözülmesi gerektiğini savunsa da olası senaryolara karşı hazırlıklarını sürdürüyor. AB’nin misilleme adımları şunları içeriyor:
- ABD’nin çelik ve alüminyum tarifelerine karşılık olarak hazırlanan 21 milyar Euro’luk ürün listesi.
- Otomotiv ve başlangıçtaki %20’lik karşılıklı vergilere karşı hazırlanan 72 milyar Euro’luk misilleme listesi. Bu liste, Boeing uçakları, makine, otomobil ve viski gibi geniş bir ürün yelpazesini kapsıyor.
- ABD’nin güçlü olduğu dijital platformları hedef alacak teknoloji sektörüne yönelik önlemler.
- İhracat kontrolleri, AB piyasalarına erişim kısıtlaması ve kamu ihalelerinden men gibi ek tedbirler.
AB yetkilileri, ABD’nin %30 veya üzeri bir gümrük vergisi uygulamasının karşılıklı ticareti “imkansız” kılacağını ve pratikte durma noktasına getireceğini öngörüyor. Bu nedenle AB, en azından %10’luk bir tarife oranıyla ticari ilişkileri sürdürmeyi hedefliyor.