HABER MERKEZİ
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 22, 2025 12:01
Gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olan Betelgeuse, binlerce yıldır insanlığın ilgisini çekiyor. Avcı (Orion) Takımyıldızı’ndaki bu kırmızı süperdev, 2019 ve 2020 yıllarında beklenmedik bir şekilde parlaklığını kaybedince, gökbilimciler yıldızın ömrünün sonuna geldiğini ve patlayarak süpernova olacağını düşünmüştü. Ancak yapılan incelemeler, bu “Büyük Kararma”nın aslında yıldızın uzaya büyük bir toz bulutu püskürtmesinden kaynaklandığını ortaya koydu.
Bu yoğun gözlemler sayesinde Betelgeuse hakkında çarpıcı bir keşif daha yapıldı: Dev yıldız yalnız değil, yakınında henüz yeni fark edilen bir yıldız arkadaşı bulunuyor. Bu keşif, 24 Temmuz’da The Astrophysical Journal Letters’da yayımlanacak iki ayrı çalışmada detaylandırılacak.
6 YILLIK GİZEMLİ PERİYOT
Popsci haberine göre Betelgeuse’un parlaklığındaki değişkenlikler bilim insanlarına ipucu verdi. Yıldızın birincil parlaklık döngüsü 400 gün sürerken, ikincil döngüsü yaklaşık 6 yıl devam ediyor. Arşiv verilerini inceleyen araştırmacılar, bu uzun döngünün bir yıldız arkadaşı tarafından tetiklenebileceğini öne sürdü. Hubble Uzay Teleskobu ve Chandra X-Işını Gözlemevi gibi güçlü gözlem araçlarıyla yapılan ilk aramalarda herhangi bir eş yıldız bulunamayınca, birçok uzman bu gizemli yıldızın asla görüntülenemeyeceğini düşünmüştü.
‘TİLKİ’ YARDIMA KOŞTU
NASA Ames Araştırma Merkezi’nden kıdemli bilim insanı Steve Howell, “Betelgeuse’un bir yoldaşı olduğunu tahmin eden çalışmalar, bunun asla görüntülenemeyeceğini düşünüyordu” diyerek şaşkınlığını dile getirdi. Ancak bu durum, Hawaii’deki Mauna Kea’da bulunan Uluslararası Gemini Gözlemevi’nin Gemini North teleskobuna monte edilmiş olan speckle görüntüleyici ‘Alopeke (Hawaiice ‘tilki’) sayesinde değişti.
Speckle görüntüleme yöntemi, Dünya atmosferinin yarattığı bozulmaları ortadan kaldırmak için kısa pozlama süreleri kullanıyor ve yüksek çözünürlük sağlıyor. Gemini North’un 67 santimetrelik aynasıyla güçlenen bu teknik, Betelgeuse’un yanındaki son derece sönük yıldızın nihayet görülmesini sağladı.
GENÇ VE PARLAK BİR YILDIZ
Analizlere göre bu yeni keşfedilen yıldız, Betelgeuse’tan altı kadir daha sönük ve Güneş’in 1,5 katı kütleye sahip. Henüz çekirdeğinde hidrojen yakmaya başlamamış, genç ve sıcak bir A veya B tipi yıldız olduğu düşünülüyor.
10 BİN YILLIK ZAMAN ÇİZELGESİ
Betelgeuse ve bu genç yıldızın aynı dönemde doğduğu tahmin ediliyor. Ancak bu ikilinin sonu iyi bitmeyecek. Araştırmacılara göre, yıldızlar arasındaki gelgit kuvvetleri, küçük olanın dev süperdevin içine doğru spiralleşmesine yol açacak. Bu ölümcül birleşmenin yaklaşık 10 bin yıl içinde gerçekleşmesi bekleniyor.
Bilim insanları, bu eş yıldızı daha detaylı incelemek için sabırsızlanıyor. Bir sonraki büyük gözlem fırsatı ise Kasım 2027’de, yıldız arkadaşının Betelgeuse’tan en uzak konuma ulaştığında ortaya çıkacak.