Japonya’da siyasi dengeleri sarsan bir gelişme yaşandı. Yeni kurulan sağ popülist parti Sanseito, hafta sonu gerçekleştirilen parlamento seçimlerinde sürpriz bir başarıya imza attı. Son yıllardaki küresel popülist sağ hareketlerden esinlenen Sanseito ve lideri Kamiya Sohei, Japonya’nın üst meclisindeki sandalye sayısını birden on beşe çıkararak önemli bir eşiği aştı.
248 sandalyeli parlamentoda kazanılan 15 sandalye, sayısal büyüklüğünden çok, partinin mesajının Japon halkının belirli kesimlerinde karşılık bulduğunu göstermesi açısından kritik bir önem taşıyor. Bu beklenmedik zafer, hem alt hem de üst meclisteki çoğunluğunu kaybeden Başbakan Shigeru Ishiba ve iktidardaki Liberal Demokrat Parti (LDP) üzerindeki siyasi baskıyı artırmış durumda. Ishiba, istifa çağrılarıyla karşı karşıya kalsa da şimdilik direniyor.
Japon Halkı Neden Aşırı Sağa Yöneldi?
Japonya siyasetinde uzun yıllardır iktidarda olan Liberal Demokratlar, son dönemde yaşanan parti içi krizler ve sık başbakan değişiklikleri nedeniyle ülkeye istikrar vaat edemiyor. Ücretler, göç ve halktan kopuk olduğu düşünülen siyasi elitlere odaklanan yeni partilerin başarısı, özellikle çalışma çağındaki Japonların yaşadığı hayal kırıklıklarını gözler önüne seriyor.
Genç Seçmenlerin Statükoya Tepkisi
Yeni sağcı partilerin yükselişi, LDP’yi küçük düşürücü bir yenilgiye uğratırken, genç seçmenlerin daha düşük vergiler, göçün sınırlandırılması ve mevcut siyasi düzenden kopuş taleplerini benimsediğini gösteren bir kuşak farkına işaret ediyor. Bu yenilgi, 70 yıldır ülkenin baskın gücü olan LDP için bir devrin sonu olabilir. Partiyi zorlayanların, LDP’nin uzun süredir kontrol ettiği milliyetçi sağdan gelmesi ise durumu daha karmaşık hale getiriyor.
Pazar günkü seçimin en büyük kazananları, beş yıl önce kurulmuş olan iki aşırı sağcı parti oldu: Halkın Demokratik Partisi ve daha radikal söylemlere sahip olan Sanseito. Bu partiler, durgun ücretleri artırma, yabancı işçi sayısını azaltma ve yaşlı nesillerin siyasetteki hakimiyetini kırma vaatleriyle özellikle genç seçmenler arasında büyük bir destek buldu.
Siyasi analist Harumi Arima, durumu şöyle değerlendiriyor: “Popülistlerin çağrıları, gelirleri artmayan ya da daha fazla yabancı görmekten rahatsız olan genç seçmenler arasında destek buldu. LDP’ye karşı duydukları hayal kırıklığı geleneksel medyanın dışında, internette de yayıldı.”
Göçmenlik Tartışmaları
Dünyanın dördüncü büyük ekonomisi olan Japonya, azalan çalışma çağındaki nüfusun yarattığı boşluğu doldurmak için son üç yılda bir milyon yabancı işçi kabul etti. Ülke nüfusunun sadece %3’ünü oluşturmalarına rağmen, göç karşıtı söylemler giderek daha fazla güç kazanıyor.
Küresel Aşırı Sağ Dalgası Japonya’ya Ulaştı mı?
Sağ partilerin bu zaferi, küresel sağcı düzen karşıtı siyasi dalganın Japonya’ya ulaşıp ulaşmadığı sorusunu gündeme getirdi. Özellikle genç kuşaklar, şirket çıkarları ve emekliler tarafından domine edilen siyasi yapıya daha fazla tahammül edemeyeceklerini gösteriyor. Ancak Japon milliyetçi partileri, ABD Başkanı Trump’ın “Önce Amerika” hareketinden farklı olarak, daha çok iç siyasete ve nesiller arası ekonomik hoşnutsuzluklara odaklanıyor. “Önce Japon” sloganı, iç politika temelli bir hareket olarak öne çıkıyor.
Bu Yükseliş Geçici mi, Kalıcı mı?
Pazar günkü sonuçlar, Japon siyasetinin geleceği hakkında önemli bir soru işareti yarattı: Bu yeni partiler, anlık bir protesto oyunu mu temsil ediyor, yoksa demografik baskılar ve liderlik krizinden kaynaklanan kalıcı bir siyasi değişimin habercisi mi?
Temple Üniversitesi’nden Profesör Jeff Kingston, “Genç seçmenler, MAGA’nın (Make America Great Again) dalgalarının tüm dünyaya yayıldığı bir dönemde değişim arıyor. Ancak ulusal bir harekete dönüşmek için bir protesto oylamasından daha fazlası gerekir” yorumunu yapıyor.
Sanseito’nun kurucusu, 47 yaşındaki eski ordu mensubu Sohei Kamiya, “Önce Japon” adını verdiği göçmen karşıtı bir gündemle ulusal bir destekçi ağı kurmayı hedefliyor. Sandık çıkış anketleri, 40 yaş altı seçmenlerin yarısının bu iki milliyetçi partiye oy verdiğini göstererek belirgin bir kuşak farkını ortaya koydu. Buna karşılık, 60 yaş üstü seçmenlerin yarısı ise iki ana yerleşik partiyi tercih etti.
LDP’nin Geleceği ve Ishiba’nın Durumu
Analistler, bu partilerin yükselişinin, eski Başbakan Shinzo Abe’nin 2022’deki suikastının ardından LDP’nin daha ılımlı bir çizgiye kaymasıyla mümkün olduğunu belirtiyor. Abe’nin ölümü Sanseito gibi partilere alan açmış olsa da, LDP’nin sağa geri dönerek bu alanı geri kazanmaya çalışması muhtemel. Bu senaryolardan biri, Başbakan Shigeru Ishiba’nın yerine partinin sağ kanadından bir ismin geçmesi olabilir. Ancak Ishiba, Pazartesi günü yaptığı açıklamada tarihi bir yenilgi aldıklarını kabul etse de istifa etmeyeceğini ve hoşnutsuz seçmenleri geri kazanmak için çalışacağını belirtti.
Japonya’nın Karşı Karşıya Olduğu Dört Büyük Sorun
Japonya şu anda dört temel sorunla mücadele ediyor:
- Washington ile devam eden zorlu ticaret müzakereleri.
- Giderek daha iddialı hale gelen bir Çin.
- Hızla yaşlanan nüfus yapısı.
- Son 30 yılın en keskin fiyat artışları ve durgun maaşlar.
Özellikle pirinç fiyatlarındaki artış ve ABD’nin gümrük vergisi tehditleri gibi ekonomik sorunlar, seçmenlerin tepkisini körükleyen ana faktörler olarak öne çıkıyor.