Küba, trans bireylerin hakları konusunda tarihi bir adım atarak, yasal cinsiyet değişikliği sürecini basitleştiren yeni bir yasayı hayata geçirdi. Geçtiğimiz Cuma günü Küba Halkın Gücü Ulusal Meclisi tarafından oybirliğiyle onaylanan yeni Nüfus Sicil Yasası, yetişkin bireylerin tıbbi müdahaleye gerek kalmaksızın kişisel beyanla cinsiyetlerini yasal olarak değiştirmelerine imkan tanıyor.
Adalet Bakanı Oscar Manuel Silvera Martínez tarafından meclise sunulan bu yasa, trans bireylerin uzun süredir devam eden yasal tanınma taleplerine yanıt niteliği taşıyor. Yeni düzenlemeyle birlikte, cinsiyet değişikliği için hormon tedavisi veya ameliyat gibi tıbbi süreçler artık bir zorunluluk olmaktan çıkıyor.
Yeni Yasa ile Cinsiyet Değişikliği Şartları
Yasa, cinsiyet değişikliği başvurularına ilişkin net kurallar ve sınırlamalar getiriyor. Bu düzenlemeler, sürecin şeffaf ve belirli bir çerçevede yürütülmesini amaçlıyor.
Başvuru Süreci ve Koşullar
Yeni Nüfus Sicil Yasası’na göre belirlenen koşullar şunlardır:
- Başvuru yapabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekmektedir.
- Her birey, yaşamı boyunca en fazla iki kez cinsiyet değişikliği başvurusunda bulunma hakkına sahiptir.
- Eğer ilk değişiklik reşit olmadan önce yapılmışsa, kişi 18 yaşına girdikten sonra ikinci bir başvuru yapabilir.
- Cinsiyet değişikliğine ilişkin tüm kişisel bilgiler, “hassas veri” statüsünde değerlendirilerek gizliliği sağlanacak ve erişim sınırlandırılacaktır.
İnterseks Bebekler ve Topluluğun Tepkisi
Yasa, sadece trans bireyleri değil, aynı zamanda interseks (doğuştan net cinsiyet özellikleri olmayan) çocukların durumunu da ele alıyor. Bu konuda da önemli düzenlemeler içeriyor.
İnterseks Çocuklar İçin Özel Hükümler
Yeni yasaya göre, interseks bir bebek doğduğunda, ebeveynler çocuğun baskın fiziksel özelliklerine göre yasal cinsiyetine karar verecek. Ancak çocuk ilerleyen yaşlarda farklı bir cinsiyet kimliği benimsediğini beyan ederse, ailesinin onayıyla yasal değişiklik yapılabilecek. Birey 18 yaşına ulaştığında ise bu değişikliği kendi beyanıyla gerçekleştirebilecek.
Trans Topluluğundan Destek ve Eleştiri
Bu yasa öncesinde Küba’da yasal cinsiyet değişikliği, son derece bürokratik ve yavaş işleyen bir süreçti. Pek çok trans birey, yalnızca isim değişikliği yapabiliyor, bu da ciddi yasal sorunlara ve ayrımcılığa yol açıyordu. Yeni yasa, 2022’de eşcinsel evliliğe izin veren Aile Yasası’nın bıraktığı bu boşluğu doldurarak önemli bir ilerleme sağlıyor.
Trans erkeklerden oluşan sivil toplum kuruluşu Translúcidos, yasayı memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı. Ancak kuruluş, yasanın diline yönelik bir eleştiri de getirdi.
Grup, yasa metninde daha kapsayıcı bir ifade olan “cinsiyet” (gender) yerine “biyolojik cinsiyet” (sex) teriminin kullanılmasının, kavramsal bir eksiklik olduğunu ve gelecekte daha kapsayıcı bir dilin benimsenmesi gerektiğini belirtti.