Eski ABD Başkanı Donald Trump, Washington’un İran’ın nükleer tesislerini “gerekirse” yeniden hedef alabileceği yönünde sert bir uyarıda bulundu. Bu açıklama, İranlı yetkililerin nükleer programdan vazgeçmeyeceklerini belirtmelerinin ardından geldi.
Trump’tan İran’a Sosyal Medya Üzerinden Tehdit
İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi’nin Fox News’e verdiği bir demeçte, Tahran’ın geçen ayki ABD bombardımanlarında ciddi hasar görmesine rağmen nükleer zenginleştirme programını durdurmayacağını ifade etmesi gerilimi tırmandırdı. Araghchi, konuya ilişkin şu ifadeleri kullandı:
“Durduruldu çünkü evet, hasarlar ciddi ve ağır. Ama tabii ki zenginleştirmeden vazgeçemeyiz çünkü bu bilim insanlarımızın başarısı. Ve şimdi, bundan da öte, bu bir ulusal gurur meselesi.”
Bu sözlere yanıt veren Trump, Truth Social platformu üzerinden yaptığı paylaşımda, Araghchi’nin yorumlarına atıfta bulunarak, “Elbette öyle, aynen söylediğim gibi ve gerekirse bunu tekrar yapacağız!” dedi.
ABD ve İsrail’in Ortak Operasyonu ve Sonrası
ABD, 22 Haziran’da İsrail ile İran arasında 12 gün süren çatışmalar sırasında İran’ın üç kritik nükleer tesisini hedef almıştı. Saldırıların hedefindeki tesisler şunlardı:
- Fordow
- Natanz
- İsfahan
Saldırıların ardından Trump, Washington’un operasyonlarının İran’ın nükleer tesislerini “tamamen yok ettiğini” iddia etmişti. Ancak daha sonra yayımlanan bir ABD istihbarat raporu, programın tamamen yok edilmediğini, yalnızca önemli ölçüde yavaşlatıldığını ortaya koydu. Beyaz Saray ise bu raporu “tamamen yanlış” olarak nitelendirerek reddetti.
Diplomatik Görüşmeler Yeniden Başlıyor
Trump’ın bu sert çıkışı, İran’ın nükleer programı konusunda Avrupa ülkeleriyle cuma günü yeniden masaya oturacağını duyurmasının hemen ardından geldi. İstanbul’da gerçekleştirilecek olan toplantı, geçen ay sağlanan İsrail-İran ateşkesinden bu yana yapılan ilk görüşme olacak.
Görüşmelere, İranlı yetkililerin yanı sıra E3 ülkeleri olarak bilinen İngiltere, Fransa ve Almanya’dan temsilciler ile Avrupa Birliği (AB) dış politika şefi katılacak. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Esmail Baghaei, görüşmelerin ana gündemini şu sözlerle açıkladı:
“Görüşmelerin konusu belli, yaptırımların kaldırılması ve İran’ın barışçıl nükleer programıyla ilgili konular.”
JCPOA Anlaşmasının Geleceği Belirsiz
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (JCPOA) olarak bilinen 2015 tarihli nükleer anlaşma, ABD’nin 2018’de çekilmesiyle zayıflamıştı. Anlaşma, İran’ın yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerini sınırlandırmasını öngörüyordu.
BM’nin nükleer denetim organı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na (IAEA) göre İran, uranyumu silah üretimi için gerekli olan %90 saflık seviyesine çok yakın bir düzey olan %60 saflığa kadar zenginleştirerek nükleer faaliyetlerini artırdı. Tahran ise nükleer programının tamamen sivil amaçlı olduğunu ve nükleer silah peşinde olmadığını savunuyor.