Yapay Zeka Sektöründe Balon Endişeleri Artıyor
Yapay zeka endüstrisinin aşırı beklentilerle şişirilmiş bir balon olduğu ve yakın zamanda patlayabileceği yönündeki uzman uyarıları son dönemde giderek artıyor. Bu endişeleri en net dile getiren isimlerden biri, Apollo Global Management’ın baş ekonomisti Torsten Slok oldu.
Ünlü Ekonomistten Çarpıcı Uyarı: “Dot-com’dan Kötü Olabilir”
Torsten Slok, kaleme aldığı bir analizde yapay zeka sektöründeki mevcut durumu, 1990’ların sonundaki dot-com krizinden daha tehlikeli olarak nitelendirdi. Slok, bu iddiasını mevcut piyasa koşullarına dayandırıyor.
“1990’lardaki balonla bugünkü yapay zeka balonu arasındaki fark, S&P 500’deki en büyük 10 şirketin bugün çok daha aşırı değerlenmiş olmasıdır.”
Tarihi Ders: Dot-com Balonu Neydi?
Dot-com balonu, 1990’ların sonu ile 2000’lerin başında internet şirketlerinin hisselerinin aşırı değerlenmesiyle ortaya çıkan ve büyük bir çöküşle sonuçlanan finansal bir krizdi. Adını, şirketlerin “.com” uzantılı alan adlarından alıyordu.
- Aşırı İyimserlik: 1995–2000 yılları arasında yatırımcılar, internetin potansiyeline olan inançla yeni kurulan şirketlere devasa yatırımlar yaptı.
- Kârsız Büyüme: Birçok internet şirketi, henüz kâr etmeye başlamadan milyarlarca dolarlık yatırım alarak halka arz edildi ve inanılmaz piyasa değerlerine ulaştı.
- Çöküş: Şirketlerin vaat ettikleri kârlılığı sağlayamamasıyla yatırımcı güveni sarsıldı ve hisse satışları başladı. Mart 2000’de zirve yapan NASDAQ endeksi, iki yıl içinde değerinin yaklaşık %80‘ini kaybetti.
- Sonuç: Yüz milyarlarca dolarlık yatırım buharlaştı, birçok şirket iflas etti ve 2000-2002 arasında ekonomik durgunluk yaşandı. Amazon gibi bazı devler ise büyük değer kayıplarına rağmen ayakta kalmayı başardı.
Yapay Zeka Piyasasında Gelirler Yatırımları Karşılamıyor
Slok’un analizine göre, günümüzde S&P 500 endeksindeki en iyi 10 şirketin fiyat/kazanç (F/K) oranları, 1990’lardaki seviyelerin bile üzerine çıkmış durumda. Bu durum, şirketlerin piyasa değerlerinin, elde ettikleri gelirlere kıyasla orantısız bir şekilde arttığını gösteriyor. Bu trendin başını çeken şirketler arasında yapay zeka çipi üreticisi Nvidia ile birlikte Microsoft, Apple, Amazon, Meta ve Alphabet gibi teknoloji devleri bulunuyor.
Analistler, bu şirketlerin yaptığı milyarlarca dolarlık yapay zeka yatırımlarının henüz beklenen kârlılığa dönüşmediğini vurguluyor. Hatta harcamalar ve gelirler arasındaki makasın açılması nedeniyle bazı teknoloji devlerinin harcamalarını kısmaya başladığı belirtiliyor.
2023’ten Beri Gelen Uyarılar ve Kırılganlık İşaretleri
Slok’un bu çıkışı ilk değil. ChatGPT’nin popülerleştiği 2023’ten bu yana birçok analist, “kanıtlanmamış teknolojilere aşırı yatırım” yapıldığına dikkat çekiyordu. Yapay zeka analisti Ed Zitron, mevcut durumu 2007’de küresel bir krize yol açan subprime mortgage krizine benzetiyor. Piyasanın kırılganlığı, bu yılın başlarında Çinli DeepSeek şirketinin daha verimli bir model tanıtmasıyla teknoloji hisselerinde yaşanan 1 trilyon dolarlık değer kaybıyla da gözler önüne serilmişti.
Gelecek Belirsiz: Yatırımlar Ne Zaman Geri Dönecek?
ChatGPT ve Google Gemini gibi araçlar dünya çapında büyük bir popülerlik yakalasa da, bu ürünlerden elde edilen gelirler, veri merkezlerine ve Ar-Ge’ye yatırılan on milyarlarca doların çok altında kalıyor. S&P Global tarafından yayımlanan bir araştırmaya göre, üretken yapay zeka pazarının 2029’a kadar toplam 85 milyar dolarlık bir hacme ulaşması öngörülüyor. Ancak teknoloji devlerinin bu pastadan pay alarak devasa yatırımlarını kâra dönüştürüp dönüştüremeyeceği hâlâ büyük bir soru işareti.