Türkiye’de Konut Sorununa Yeni Çözüm: 50 Yıla Varan Vadeli Kredi Modeli
Türkiye’de artan konut fiyatları ve durdurulamayan kira enflasyonu, ekonomik gündemin en önemli maddelerinden biri olmayı sürdürüyor. Bu soruna çözüm bulmak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, dar gelirli vatandaşların ev sahibi olmasını kolaylaştıracak yeni bir konut modeli üzerinde çalışıldığını duyurdu. Gündeme gelen bu modele göre, vatandaşlara 30, 40 ve hatta 50 yıla varan vadelerle konut kredisi imkanı sunulması hedefleniyor.
Ev Sahipliği Oranını Artırmak ve Kira Enflasyonunu Düşürmek Amaçlanıyor
Gayrimenkul Uzmanı Olcay Selvi, geliştirilen modelin dar gelirli kesim için büyük bir fırsat olduğunu belirtirken, henüz netleşmiş bir karar olmadığını da ekledi. Selvi, konunun önemine dikkat çekti:
“Sayın Şimşek’in tespiti çok yerinde. Kira enflasyonu, genel enflasyonu doğrudan tetikleyen en büyük kalemlerden biri. Bunun temel nedeni de Türkiye’de ev sahipliği oranının düşük olması.”
Türkiye’de güncel konut sahipliği oranı %56 civarındayken, kiracıların oranı %28’e ulaşmış durumda. Avrupa’da ise bu oran ortalama %70 seviyesindedir. Hükümetin hedefi, Türkiye’deki oranı Avrupa ortalamasına yaklaştırarak kira kaynaklı enflasyonist baskıyı hafifletmektir.
Uzun Vadeli Krediler Finansal Olarak Mümkün mü?
Mevcut finansal koşullarda bankalar genellikle 1 ila 10 yıl arasında vadelerle konut kredisi sağlamaktadır. Ancak 30-50 yıl gibi uzun vadeli modellerin hayata geçebilmesi için faiz oranlarının ve enflasyonun kalıcı olarak düşmesi gerekiyor. Bu aşamada devlet destekli modellerin devreye girmesi bekleniyor.
Olcay Selvi’ye göre, uzun vadeli kredilerin sunulabilmesi için değerlendirilebilecek bazı seçenekler şunlardır:
- Devletin, düşük faizli kredi sağlamak amacıyla özel bir fon kurması.
- Kredi faizinin belirli bir kısmının devlet tarafından sübvanse edilmesi.
- Hazine arazilerinin projelerde kullanılarak arsa maliyetlerinin düşürülmesi.
- Kredilere devlet garantisi verilerek özel bankaların sisteme dahil edilmesinin teşvik edilmesi.
- TOKİ ve sosyal konut projeleriyle konut arzının artırılması.
Örnek Hesaplama: Aylık Taksitler Ne Olabilir?
Yapılan bir simülasyona göre, 1,5 milyon TL’lik bir kredi için ödeme planı şu şekilde değişebilir:
- Mevcut %2,5 faiz oranıyla 30 yıl vadede aylık taksit yaklaşık 37.500 TL tutuyor.
- Faiz oranının devlet desteğiyle %1,5’e çekilmesi durumunda ise aylık taksit 22.600 TL‘ye kadar düşebilir.
Bu senaryo, bir hanede iki kişinin çalışması durumunda, bir kişinin maaşıyla geçim sağlanırken diğerinin kredi taksitlerini ödemesini mümkün kılabilir.
Alternatif Model Önerisi: Arsa Devletten, Ödeme İki Kademeli
Selvi’nin önerdiği bir diğer modele göre ise ödeme süreci iki aşamalı olabilir:
- Vatandaş ilk 15 yıl boyunca sadece inşa edilen konutun bedelini öder.
- Sonraki 15 yıllık süreçte ise devlete ait olan arsanın bedelini ödemeye başlar.
- Tüm ödemeler asgari ücrete endeksli olarak güncellenir.
Çözüm İçin Konut Arzı Artırılmalı
İstanbul’da 100 metrekarelik standart bir dairenin ortalama kirası 26 bin TL‘yi aşarak asgari ücretin üzerine çıkmış durumda. Uzmanlar, yıllık 550 bin olan konut üretiminin acilen 800 bine çıkarılması ve sosyal konut projelerine hız verilmesi gerektiğini vurguluyor.
“İstanbul merkezinde değil ama hazine arazilerinde, TOKİ öncülüğünde yapılacak konutlarla bu sorun çözülür. Yeter ki niyet olsun.”
Olcay Selvi, bu sözleriyle devletin öncülük edeceği projelerin konut sorununu çözmede kilit rol oynayabileceğinin altını çizdi.