İstanbul’da Kritik Barış Müzakereleri: Rusya ve Ukrayna Masada
Rusya ve Ukrayna arasındaki barış arayışında üçüncü tur doğrudan müzakereler, 23 Temmuz’da İstanbul’daki tarihi Çırağan Sarayı’nda gerçekleştiriliyor. Taraflar, kapsamlı bir barış anlaşması için yeniden bir araya geldi.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, görüşmelere temkinli yaklaşarak, “Ukrayna meselesi son derece karmaşık. Esir değişimi ya da ölen askerlerin naaşlarının iadesi gibi konularda varılacak anlaşmalar dahi başarı sayılmalı,” şeklinde konuştu.
Önceki Müzakere Turlarından Neler Elde Edildi?
Barış süreci, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2022’de duraklayan görüşmeleri yeniden canlandırma teklifiyle 2025 Mayıs ayında başlamıştı. 16 Mayıs ve 2 Haziran’da yapılan ilk iki turda önemli adımlar atıldı. İlk turda taraflar, “1000’e 1000” formülüyle bir esir takası üzerinde anlaşırken, ikinci turda ise hayatını kaybeden askerlerin cenazelerinin iadesi konusu ele alındı.
Üçüncü tur müzakerelerde Rus heyetine Devlet Başkanı Yardımcısı Vladimir Medinski, Ukrayna heyetine ise eski Savunma Bakanı ve Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Sekreteri Rüstem Umerov başkanlık ediyor.
Tarafların Masaya Getirdiği Talepler Neler?
Haziran ayındaki ikinci görüşmede sunulan ve Putin’in “birbirine tamamen zıt” olarak tanımladığı mutabakat metinleri, bu turda detaylı olarak tartışılıyor. İşte tarafların barış için öne sürdüğü koşullar:
Rusya’nın Kapsamlı Barış Taslağı
RBC.ru’nun haberine göre Rusya’nın temel talepleri şu şekilde sıralanıyor:
- Kırım, Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson‘un Rusya toprağı olarak uluslararası düzeyde tanınması.
- Ukrayna’nın NATO gibi askeri bloklara katılmaması ve topraklarında yabancı askeri varlığa izin vermemesi.
- Ukrayna’nın nükleer silahlardan arındırıldığına dair güvence vermesi.
- Ukrayna ordusunun gücünün sınırlandırılması ve aşırı milliyetçi grupların dağıtılması.
- Rusça konuşan nüfusun haklarının korunması ve Rusçaya resmi dil statüsü verilmesi.
- Nazizm propagandası ve yüceltilmesinin yasal olarak yasaklanması.
- Rusya’ya yönelik tüm yaptırımların kaldırılması.
- Yerinden edilmiş kişiler ve aile birleşimleri gibi insani sorunların çözülmesi.
- Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne yönelik kısıtlamaların kaldırılması.
- Doğal gaz sevkiyatı dahil olmak üzere diplomatik ve ekonomik ilişkilerin yeniden kurulması.
Ukrayna’nın 9 Aşamalı Barış Planı
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Rusya’nın tekliflerini “ciddiye alınamaz bir ültimatom” olarak nitelendirerek reddetti. Ukrayna’nın kendi mutabakat önerisi ise şu ana başlıklardan oluşuyor:
- Temel İlke: Barış görüşmeleri için ön koşul, koşulsuz ve tam bir ateşkestir.
- Güven Artırıcı Adımlar: Sürgündeki kişilerin ve kaçırılan çocukların iadesi, “herkes karşılığında herkes” formülüyle esir değişimi.
- Güvenlik Garantileri: Ukrayna’nın egemenliği ve NATO üyeliği gibi Batı ile entegrasyon hedeflerinden vazgeçilmemesi.
- Toprak Bütünlüğü: 2014 sonrası Rusya tarafından ilhak edilen toprakların statüsünün sadece ateşkes sonrası tartışılması.
- Yaptırımlar: Yaptırımların kademeli olarak kaldırılması ancak ihlal durumunda yeniden devreye alınmasını sağlayan bir “snapback” mekanizması kurulması.
Ateşkes ve Liderler Zirvesi
Ukrayna, ilk etapta 30 günlük koşulsuz ateşkes öneriyor ve bu sürecin her 30 günde bir uzatılabileceğini belirtiyor. Ateşkesin denetiminin ABD ve üçüncü ülkeler tarafından sağlanması planlanıyor. Ayrıca, sivil tutukluların serbest bırakılması ve Ukraynalı vatandaşların iadesi gibi adımlar da talep ediliyor. Bu sürecin sonunda liderler düzeyinde bir zirve ile nihai barış anlaşmasının çerçevesinin çizilmesi hedefleniyor.
Putin: “3 Bin Esiri Daha Serbest Bırakmaya Hazırız”
Rusya Devlet Başkanı Putin, daha önceki cenaze değişimlerinin, “meseleyi özüne inerek konuşabilmek için uygun bir zemin hazırladığını” belirtti. Putin, Haziran sonu itibarıyla 6 binden fazla askerin naaşını iade ettiklerini ve “3 bine yakınını daha teslim etmeye hazır olduklarını” ifade etti.