Meta Platformunda IDF İçin Bağış Toplayan Reklamlar AB Mevzuatını İhlal Etti
Yeni bir analize göre, İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF) adına bağış toplama amacıyla Meta platformlarında yayınlanan reklamlar, Avrupa Birliği (AB) mevzuatını çiğnemiş olabilir. Küresel savunuculuk grubu Eko, Mart 2025 ile Haziran 2025 tarihleri arasında iki farklı fon grubu tarafından yürütülen ve doğrudan İsrail askeri birimlerine finansman sağlayan en az 117 reklam tespit ettiğini duyurdu.
Eko’nun iddialarına göre, bu reklam kampanyaları hem İngiltere’deki hem de AB’deki kullanıcıları hedef alarak açılış sayfaları üzerinden IDF için yaklaşık 2,4 milyon dolar (2,05 milyon euro) toplamayı başardı. Euronews Next, bu rakamların bağımsız doğrulaması için çalışmalarını sürdürüyor.
İnsan hakları grubu, Meta’nın bu tür reklamları şikayet üzerine kaldırdığını ancak “aynı yayıncıların aynı askeri teçhizat için yeni kampanyalar başlatmasını engellemek adına hiçbir önlem almadığını” vurguladı.
Eko tarafından Euronews Next’e yapılan açıklamada, “Meta’nın eylemleri açık bir modeli ortaya koyuyor: reklam platformu bu bağış toplama çabalarını engellememekle kalmıyor, aktif olarak onlara olanak sağlıyor,” denildi.
Reklamların İçeriğinde Neler Vardı?
ABD merkezli yardım kuruluşu Vaad Hatzedaka tarafından yayınlanan bir reklamda, bir hahamın hikayesi kullanılarak savaşçıları “bir adım önde” tutmak amacıyla “Hamas’tan gelen ölümcül tehditleri tespit edip ortadan kaldırabilecek” termal dronlar için bağış talep edildi. Bağış sayfasında ise kullanıcılara İsrail askerleri için jeneratör, sualtı dronu veya termal dron bağışlama seçenekleri sunuluyordu.
Eko’nun raporladığı bir diğer kampanyada ise İsrailli bir şarkıcının, Gazze’nin kuzeyindeki Cibaliye’de görev yapan keskin nişancılar için atış tripodu istediği bir paylaşım öne çıkıyor. Bu reklamdaki bağlantı, kullanıcıları yine ABD’de kayıtlı bir hayır kurumu olan Chesed Fund‘a yönlendiriyordu. Bu platform üzerinden cephedeki IDF askerlerine kurşun geçirmez yelek, termal drone veya taktik kask gönderilebiliyordu.
Meta’nın Politikaları ve Yetkilendirme Süreci
Eko, Chelsed Fund reklamının Meta’ya bildirildiğini ve şirketin, reklamın sosyal konular, seçimler veya siyasetle ilgili politikasını ihlal ettiği gerekçesiyle kaldırıldığını belirtti. Teknoloji devinin kurallarına göre, AB’de siyasi içerikli reklam yayınlamak isteyenlerin bir “yetkilendirme sürecinden” geçmesi gerekiyor. Bu süreç, reklam verenin devlet tarafından verilmiş bir kimlik belgesini Meta’ya sunmasını ve reklamların kimin finanse ettiğini gösteren bir “tarafından ödendi” feragatnamesi içermesini zorunlu kılıyor.
Şirket, bu kuralları izinsiz şekilde defalarca ihlal edenlerin “kalıcı kısıtlamalarla” karşılaşabileceğini belirtse de bu kısıtlamaların ne olacağını detaylandırmadı.
Reklamlar Avrupa Yasalarını Nasıl Aşıyor?
Avrupa Komisyonu’nun Dijital Hizmetler Yasası (DSA), Meta gibi ayda 45 milyondan fazla AB vatandaşına ulaşan büyük platformlara ciddi sorumluluklar yüklüyor. Bu platformların, sistemlerinin toplumsal risklere nasıl katkıda bulunduğunu değerlendirmesi ve halka açık bir reklam havuzu tutması gerekiyor. Meta’nın AB’de yaklaşık 259 milyon aylık kullanıcısı bulunuyor.
Eko araştırmacısı Maen Hammad, “Gazze’de bir ‘ölüm bölgesi’ uygulamak için soykırım soruşturması altındaki bir ordu tarafından kullanıldığı iddia edilen insansız hava araçları da dahil olmak üzere askeri teçhizat için bağış toplayan reklamlar, muhtemelen birçok AB ülkesindeki yardım yasalarını ihlal ediyor,” diyerek DSA’nın Meta’ya “yasadışı içeriği hızla kaldırma” yükümlülüğü getirdiğini savundu.
Hammad, Eko’nun bu bulguları yasa ihlali olup olmadığının incelenmesi için Avrupa Komisyonu’na sunacağını açıkladı. Komisyon’un bir soruşturma başlatması durumunda, Meta’dan ek bilgi talep edebilir ve DSA ihlali tespit edilirse şirketin küresel cirosunun yüzde altısına kadar para cezası kesilebilir.