Parkinson Teşhisinde Çığır Açan Gelişme: Köpekler Kokuyla Hastalığı Saptıyor
Bristol Üniversitesi‘nde hayvan davranışları uzmanı Nicola Rooney liderliğinde gerçekleştirilen çığır açan bir çalışma, köpeklerin Parkinson hastalığını teşhis etmedeki inanılmaz potansiyelini gözler önüne serdi. Araştırmada kullanılan bir Golden Retriever ve bir Labrador, hastalardan alınan deri örneklerini koklayarak Parkinson’u yüksek bir doğruluk oranıyla tespit etmeyi başardı.
Hastalığın Gizli İmzası: Ciltteki Koku
Yapılan bilimsel incelemeler, Parkinson hastalarının kendilerine özgü bir “koku imzası” taşıdığını ortaya koydu. Özellikle cilt yüzeyindeki yağlı salgıların, hastalığın erken dönemlerine dair önemli ipuçları barındırdığı düşünülüyor. Çalışmayı yürüten Nicola Rooney, köpeklerin %70 ila %80 gibi dikkat çekici bir doğruluk oranı yakaladığını belirtti. Rooney, bu oranın şans faktörünün çok ötesinde, anlamlı bir başarı olduğunu vurguladı.
Yıllar Önce Bir Hemşire Tarafından Fark Edilmişti
Parkinson’un kendine has kokusu, ilk olarak yaklaşık on yıl önce gündeme gelmişti. “Süper-koklayıcı” olarak tanınan İskoç hemşire Joy Milne, eşine resmi teşhis konulmasından tam 12 yıl önce vücudundaki koku değişikliğini fark ettiğini açıklamıştı. 2016 yılında gerçekleştirilen daha küçük ölçekli bir çalışmada Milne, sadece gömlekleri koklayarak tüm Parkinson hastalarını doğru bir şekilde teşhis etmişti. İlginç bir şekilde, hatalı olarak Parkinsonlu diye işaretlediği tek kişiye de bir yıl sonra hastalık tanısı konulmuştu.
Tıbbi Tespit Köpekleri Gelecek İçin Umut Vadediyor
Medical Detection Dogs programı ve Manchester Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen son çalışma, köpeklerin tam olarak hangi bileşenleri kokladığını ve bu kokunun kaynağını daha derinlemesine araştırmayı hedefliyor. Manchester Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, 2019’da Parkinson’a özgü koku bileşenlerini tanımlamış ve bu bulgular daha sonra Joy Milne tarafından da teyit edilmişti. Bu bileşenler kullanılarak geliştirilen bir tanı swabı şu anda test aşamasındadır.
Her Köpek Bu Görev İçin Uygun Değil
Bu özel yeteneğin ortaya çıkarılması zorlu bir eğitim süreci gerektiriyor ve her köpek bu konuda başarılı olamıyor. Son deneyde eğitime alınan 10 köpekten yalnızca 2’si testi başarıyla tamamlayabildi. Bu süreçteki zorluklar ve sonuçlar şu şekilde özetlenebilir:
- Köpeklerden biri, sağlıklı bireylerden alınan örneklerin %10’unu hatalı bir şekilde “Parkinsonlu” olarak tanımladı.
- Diğer köpek ise sadece %2’lik bir hata payı ile çok daha yüksek bir performans sergiledi.
Bu farklılıklara rağmen, elde edilen genel başarı oranı, köpeklerin hastalığı tesadüfi olmayan, istikrarlı bir şekilde tespit edebildiğini bilimsel olarak kanıtladı. Bu durum, erken teşhis için yeni ve etkili yöntemlerin geliştirilmesine kapı aralıyor.