Dijital Çağda Çocukları Bekleyen Tehlike: Ekran Bağımlılığı
Teknolojinin hızla ilerlediği günümüz dünyasında, çocuklar çok erken yaşlarda dijital ekranlarla tanışıyor. Özellikle sosyal medya platformlarına yönelik yoğun ilgi, çocuklarda adeta bir bağımlılık halini alarak ciddi alışkanlıklara dönüşüyor. Uzmanlar, bu durumun çocukların hem psikolojik hem de fiziksel gelişimini tehdit ettiği konusunda ebeveynleri uyarıyor.
Yapılan son araştırmalar, Türkiye’deki durumu gözler önüne seriyor. Ülkemizde 10-14 yaş arası çocukların yüzde 65’i, gün içinde en az 3 saatini ekran başında geçiriyor. Bu durum, uzun vadede çeşitli sorunlara zemin hazırlıyor.
Sosyal Medyanın Psikolojik Etkileri Nelerdir?
İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Öğr. Üyesi Pelinsu Bulut Özer, Cumhuriyet’e yaptığı açıklamalarda konunun ciddiyetine dikkat çekti. Özer, günde 3-4 saati aşan sosyal medya kullanımının yol açtığı sorunları şöyle sıraladı:
“Sürekli gelen bildirimler, hızlı içerik akışı da çocukların dikkat süreleri üzerinde olumsuz etki yaratarak uzun süreli planları sürdürme, odağını koruyabilme gibi bilişsel becerilere ket vurabilmekte.”
Yoğun Kullanımın Tetiklediği Sorunlar:
- Özgüven eksikliği
- Depresyon ve kaygı bozuklukları
- Uyku düzensizlikleri
- Dikkat süresinde kısalma
- Odaklanma güçlüğü
Beynin Ödül Sistemi ve Dopamin Etkisi
Dr. Özer, sosyal medyanın beğeni toplama, görülme ve kabul edilme arzusu üzerinden beynin ödül sistemini aşırı uyardığını ve bu durumun dopamin hormonu salgılanmasına neden olduğunu belirtiyor. “Bu ödül sisteminin fazla aktivasyonu da daha fazla sosyal medya kullanımı arayışı ile sonuçlanmaktadır” diyerek bağımlılık döngüsünü açıklıyor.
Sosyal Medyanın Olumlu Yanları da Var
Her ne kadar riskleri olsa da sosyal medyanın kontrollü kullanımda faydaları olabileceğini de ekleyen Özer, “Özellikle gençler için kendileriyle benzer ilgi alanları olan kişilerin olduğu topluluklara daha kolay ulaşma, sosyal bağlantıları kuvvetlendirme, bilgiye erişim ve öğrenimi kolaylaştırıcılığı açısından gençlere faydaları da bulunmakta” şeklinde konuştu.
Ebeveynlere Kritik Tavsiye: Rehberlik Şart!
Uzmanlar, bu süreçte ebeveynlere büyük görev düştüğünü vurguluyor. Dr. Özer, ebeveyn denetimli araçların kullanılmasını önererek şu tavsiyede bulundu: “Daha küçük yaşlarda ebeveynle ortak şekilde içerikleri takip etmek ve bu içerikleri birlikte değerlendirerek ebeveynin rehberlik sağlaması daha sağlıklı olacaktır.”